بایگانی مصوبه اخذ جریمه سوخت از خودروسازان

سیگنال های دولتی اصلاح قیمت بنزین  به عنوان راهکاری برای مدیریت مصرف آن، در شرایطی است که سهم خودروسازان در تولید خودروهای پرمصرف همچنان نادیده گرفته می شود. سال ۱۴۰۲ دولت وقت در مصوبه ای اعلام کرد که  خودروسازان با تولید خودروهای پرمصرف جریمه می‌شوند. اما حالا یکسال بعد از ابلاغ این مصوبه نه گزارشی از عملکرد خودروسازان است نه خبری از تولید خودروهای کم مصرف و این سوال در  ذهن مردم ایجاد می شود که در شرایطی که انتخابی برای خودروهای کم مصرف نداریم چرا باید هزینه کم کاری خودروسازان تنها از جیب ما پرداخت شود. گزارش ها حاکی از این است که مصرف بنزین خودروهای ایرانی نسبت خودروهای خارجی ۳۰ برابر بیشتر است.

۲۲ شهریور سال گذشته بود که آیین‌نامه اجرایی تبصره ماده ۳ قانون ساماندهی صنعت خودرو از سوی مخبر، معاون اول  رئیس جمهور وقت ابلاغ شد. بر اساس این آیین نامه   خودروسازان موظف شدند سبد مصرف سوخت محصولاتشان را به گونه‌ای مدیریت کنند تا در کنار تولید خودروی پر مصرف، یک خودروی کم مصرف هم تولید شود؛ یعنی جمع مصرف سوخت تولیدات هر خودروساز از یک حد مشخصی فراتر نرود، وگرنه جریمه خواهد شد. این آیین‌نامه با الگوبرداری از کشورهای پیشرو در صنعت خودرو تدوین شد و قرار شد تا عواید حاصل از این جریمه‌ها به توسعه حمل و نقل عمومی و توسعه خودروهای برقی اختصاص یابد.همچنین مصوبه دیگری هم از سوی هیات وزیران ابلاغ شد که بر اساس آن خودروسازان موظف شدند سبد مصرف سوخت خود را سالانه ۵ درصد کاهش دهند، اما حالا یکسال بعد از ابلاغ این مصوبه و در سایه واردات قطره چکانی خودرو که چاره ای برای مصرف کنندگان داخلی نگذاشته، گزارشی رسمی از سوی خودروسازان در خصوص میزان عمل به این مصوبه منتشر نشده است. در مقابل اما راهکار دولت برای کنترل مصرف بنزین، همچنان از مسیر قیمت گذاری این کالای واسطه ای می گذرد. این در شرایطی است که مطابق علم اقتصاد گران کردن هرچیزی در کوتاه مدت اگرچه به کاهش مصرف آن می انجامد اما در بلند مدت اگر مصرف کنندگان نتوانند کالای جایگزین را بیابند دوباره مصرف افزایش می یابد.

کم توجهی به علت مصرف بالای بنزین

به هر حال دولت معتقد است که قیمت فعلی بنزین منطقی نیست. اگرچه این رویکرد با ملاحظاتی همراه بوده و اعلام شده که بدون اطلاع رسانی با مردم انجام نمی شود اما به طور کل افزایش قیمت بنزین به عنوان گزینه ای جدی برای رفع ناترازی ها مطرح می شود.چندی پیش بود که  مسعود پزشکیان در اظهارنظری در خصوص بنزین تاکید کرد که در شرایطی که با مشکلات تامین منابع برای پرداخت حقوق بازنشستگان و … رو به رو هستیم این اقدام که بنزین را دلاری بخریم و به صورت یارانه ای عرضه کنیم غیرمنطقی است.با توجه به مصرف بالای بنزین در کشور، این تصور وجود دارد که شهروندان ایرانی، به صورت غیراستاندارد بنزین مصرف کرده و صرفه‌جویی در این زمینه انجام نمی‌شود. هرچند این نکته تاحدودی منطبق با واقعیت است اما متهم اصلی متوجه خودروهایی است که با مصرف سوخت بالا تولید می‌شوند. دولت نیز اگرچه مصرف بنزین در کشور را رصد می‌کند، با‌این‌حال از کنار تولید خودروهای پرمصرف به‌راحتی می‌ گذرد.

مصرف بنزین خودروهای ایرانی ۳۰ برابر بیشتر است

بر اساس گزارش ها مصرف بنزین خودروهای ایرانی نسبت خودروهای خارجی ۳۰ برابر بیشتر است. در شرایطی که متوسط مصرف سوخت خودروها در ایران در ۱۰۰ کیلومتر ۱۰ لیتر است این رقم  در دیگر کشورها حدود ۷ لیتر است. بنابراین نمی توان به تنهایی از مصرف بالای بنزین صحبت کرد و سهم خودروهای پرمصرف ایرانی را نادیده گرفت.  همچنین طبق آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس نیز متوسط مصرف خودروها در داخل نزدیک سه‌برابر مصرف استاندارد جهانی است.فرهاد شهرکی، عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه باید ابتدا علت مصرف بالای بنزین در کشور را پیدا کرد گفت: براساس نتایج تحقیقات انجام شده؛ مصرف بنزین خودروهای ایرانی از متوسط جهانی بیشتر است لذا تلاش ما باید در راستای تولید وسایل نقلیه‌ای باشد که کمترین سوخت را مصرف کنند.وی افزود: همچنین باید سرمایه موجود را به جای هزینه در حوزه ساخت پالایشگاه با هدف سوزاندن نفت خام بیشتر، در حوزه واردات خودرو و موتورهای استاندارد برای خودروها هزینه کرد، این در حالی است که ما از جیب مردم از خودروسازها حمایت کردیم اما با این وجود، گزارش‌های ارائه شده همچنان خبر از زیان‌ده بودن این صنعت می‌دهد، درواقع مدیران صنعت خودرو نمی‌خواهند روی پای خودشان بی‌ایستند، بنابراین بهتر است به علم اقتصاد و تجارت احترام بگذاریم و بیش از این بیت‌‎المال و درآمد کشور را برای صنعتی غیرسودده هزینه نکنیم.شهرکی با بیان اینکه باید حاکمیت فکر جدی برای وضعیت خودروسازی کند و دست از حمایت‌هایی -که برای مردم جز ضرر آورده دیگری ندارد- بردارند، توضیح داد: بهتر است به جای تلاش برای ساخت پالایشگاه یا پتروپالایشگاه با هدف تولید بنزین بیشتر -که به معنای هدر دادن انرژی کشور است- روی استاندارد کردن موتور خودروها، واردات این محصول و واردات خودروهای برقی تمرکز و سرمایه‌گذاری کنیم.

پیشنهاد اخذ جریمه سوخت از خودروسازان به جای گرانی بنزین

علی مروی، کارشناس اقتصادی نیزضمن اشاره به هزینه بیشتری که بابت جابجایی شخصی میپردازیم، گران کردن بنزین را فشار مضاعفی بر مردم دانست و گفت: حل این مشکل در بهبود جابجایی عمومی و کاهش قیمت خودروها نسبت به قیمت های جهانی است و اگر چنین راه حل هایی در دسترس دولتمردان ایران نیست، راه حل سوم اخذ جریمه سوخت از خودروسازانی است که پول اضافی را از مردم میگیرند ولی به دولت نمیپردازند.در واقع به گفته او در شرایط فعلی خودروسازان یک تنه تمام منافع را به جیب میزنند اما مردم و دولت خسارت های آنها را پرداخت میکنند.وی با بیان اینکه هزینه جابجایی شخصی در ایران برای یک خودرو میانی با قیمت ۸۰۰ میلیون تومان، برابر با ۸۵ سنت در هر کیلومتر است گفت: همین شاخص برای یک خودرو میانی در الگوی خارج از ایران برابر با ۸۳ سنت در هر کیلومتر است. این یعنی علیرغم ارزان بودن چندین برابر بنزین در ایران اما ایرانیان نسبت به بسیاری از مردم جهان هزینه جابجایی بیشتری میپردازند.مروی افزود:  در شرایطی که قیمت خودروها در ایران هیچ تناسبی با بازارهای جهانی ندارد هزینه حمل و نقل شخصی در ایران گرانتر از کشورهای دیگر است. علاوه بر این باید توجه داشت که به ازای گرانی هر ۱۰۰ میلیون تومان خودرو در کشور، معادل مصرف ۳۳ هزار لیتر بنزین معادل پیمایش ۳۳۰ هزار کیلومتر معادل ۱۵ سال عمر خودرو یکجا پرداخت شده است.این کارشناس اقتصادی ادامه داد:  باید توجه داشت که اگر قیمت بنزین را به نرخ آزاد معادل ۴۵ سنت معادل ۲۲۵۰۰ تومان در نظر بگیریم به ازای هر ۱۰۰ میلیون تومان گرانی خودرو در کشور، معادل مصرف ۴۴۴۰ لیتر بنزین معادل پیمایش ۴۴۴۰۰ کیلومتر معادل ۲ سال عمر خودرو یکجا پرداخت شده است.طبق گزارش مرکز پژوهش‌ها، رشد مصرف بنزین در ۳۰ سال گذشته در ایران حدود ۲۶۵درصد بوده است درحالی‌که کشورهای ترکیه، آلمان و فرانسه در ۳۰ سال گذشته رشد منفی در مصرف بنزین را تجربه کرده‌اند. در این شرایط ضروری است تا سیاستگذار تنها سیاست اصلاح قیمت بنزین را دنبال نکند و  اصلاحات جدی در صنعت خودروسازی را نیز در دستور کار قرار دهد.

خبرنگار : محمد بروغنی