سیر تحول سرپناه طبیعت ساخته تا شهر دانش بنیان در ایران
از۲۵۰۰ میلیون سال گذشته و پیدایش و حضور انسان در سرزمین ایران و زندگی طبیعت ساخته ایرانیان در غارها از ۶۰ هزار سال پیش تا کنون و سیر زندگی انسان بسیار مورد توجه بوده است . از افتخارات ایران و ایرانی، بناهای ماندگار، خلاقیت ها و نوآوری در سرزمین همیشه سرافراز ایران، از خانه های […]
از۲۵۰۰ میلیون سال گذشته و پیدایش و حضور انسان در سرزمین ایران و زندگی طبیعت ساخته ایرانیان در غارها از ۶۰ هزار سال پیش تا کنون و سیر زندگی انسان بسیار مورد توجه بوده است . از افتخارات ایران و ایرانی، بناهای ماندگار، خلاقیت ها و نوآوری در سرزمین همیشه سرافراز ایران، از خانه های دوطبقه ۱۰ هزار سال پیش ایران که موجب سراسر گیتی بوده است تحقیقات متنوع تا کنون انجام شده است.
انقلاب کشاورزی و صنعتی با تغییر نیازها و شیوه زندگی انسان، خانه و محل زندگی او را تغییر داده و انتظارات جدید و متفاوتی از آن را به جود آوردند. امروز با شروع انقلاب دیجیتالی موج عظیمی از تحول جریان یافته است که در مسیر خود خانه و مسکن انسان ها را نیز دچار تغییر و دگرگونی می کند. آنچه که در این سرآغاز تحول مهم است سعی بر شناخت نوع و حوزه تغییرات الگوی مسکن کشورمان و ارایه رهنمودها و الگوهای مناسب برای مواجهه با این دگرگونی است تا پیش از رویارویی با این تحول عظیم آمادگی لازم برای تغییر بوجود آید.
موتور تغییر و تحول در دنیای امروز با سرعت بالاتری نسبت به گذشته در حال حرکت است و زندگی انسانها به تبع شرایط پیش آمده دچار تغییرات زیادی شده به گونه ای که رکن اصلی چرخه حیات یعنی انسانها سوار بر این موتور تغییر و تحول نیز سبب ساز دگرگونیهای زیستی بسیاری شدهاند.
شاید بتوان ادعا کرد یکی از تغییراتی که دنیای امروز با آن مواجه است رشد روز افزون شهرها و جمعیت شهر نشینی ست که به تبع این افزایش، شهرها را با چالشها و موضوعات خاصی مواجه کرده؛ مهمترین مسائل پیشروی شهرها به خصوص در کشورهای درحال توسعه را میتوان به بخشهایی چون وجود مکانیسم سنتی در مدیریت شهری، بها ندادن به نوآوری و فناوری در اداره شهرها، هزینههای تحمیلی بسیار و نیز ساختار غیر چابک مدیریت شهری و هم چنین نبود آموزشهای شهروندی هدفمند تقسیم کرد.
با توسعه فناوریهای جدید امروزه با تحولاتی در فضای شهری روبرو شدهایم که پیش از این در شهر رخ نمیداد. برای مثال خدمات الکترونیک شهرها را به سمت شهر الکترونیک پیش میبرند. انقلاب صنعتی در دو قرن پیش و همزمان با تولدش باعث شد که همه شهرها خود را به تکنولوژی های نوظهور مجهز کردند. مدرنیسم در حالی به ما ضربه زد که زیرساختهای مورد نیاز آن در شهرهای ما ایجاد نشدهبود. هنوز اندیشههای اجتماعی را آماده ورود و هجوم بزرگ تکنولوژی نکردهبودیم. برای همین مدرنیسم هنگام ورود نه تنها به ما کمکی برای رشد نکرد بلکه باعث شد آنچه که از قبل بهعنوان سرمایه تاریخی و میراث داشتیم پاک کردیم و کنار گذاشتیم. در حال حاضر ایران ۳۲ میلیون جوان بین ۲۰ تا ۴۰ سال و ۵ میلیون دانشجو دارد و یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده مهندس بعد از چین، روسیه و هند است و با تلاشی که برای تحقق اقتصاد دانش بنیان در کشورصورت گرفته،درآمد نفتی از کل درآمد ایران به کمتر از ۱۵ درصد رسیده است.
رکود حاصل از کوید ۱۹نقطه عطف بزرگی برای صنعت ساختمان و انرژی جهت رسیدن به تغییرات در رقابت جهانی به جای ایجاد توسعه جدید می باشد.
گفتنی ست رفع دغدغههای شهری راهکارهای خاصی را میطلبد. مدل موفق شهرها در دنیا، این نتیجه را حاصل میکند که یکی از راهکارهای موجود، رشد فناوری و نیز استفاده از تکنولوژی در اداره شهرها است، چرا که سبک زندگی افراد به خصوص جوانان هر جامعهای مبتنی بر فنآوریهای روز دنیا، شده است و شهرهایی با داشتن جمعیتی جوان و پویا در عصر فناوری و ارتباطات باید در صدد تغییرات مفیدی در ارائه خدمات هوشمند و دانش بنیان باشند.
باید گفت یکی از راههای بهره گیری از فناوری در شهرها، شرکتهای دانشبنیان و گروههای نو آور است و نکته اینجاست که این شرکت ها غالبا توسط گروههای جوان و نخبه تاسیس و اداره میشوند و اگر مدیریت شهری به آنها توجه جدی داشته و بستر لازم جهت فعالیت آنها را ایجاد نماید ما شاهد حل بسیاری از معضلات شهری خواهیم بود.
شهر دانش بنیان از مفاهیم جدید در حوزۀ مدیریت شهری است که رویکردی توسعه ای دارد و هدف نهایی اش دستیابی به توسعۀ شهری پایدار و پیشرفت اقتصادی است. به باور بسیاری از کارشناسان، یکی از فاکتورهای مؤثر در موقعیت این شهرها، تقویت سرمایۀ اجتماعی و گسترش سطح مشارکت فعال شهروندان در توسعۀ شهر است. سرمایۀ اجتماعی سبب جابه جایی منابع بالقوۀ سرمایه و کاهش فاصله میان جنبه های جامعه شناختی و اقتصادی می شود. اهمیت این بحث زمانی دوچندان می شود که با توجه به سابقۀ تمدنی کشور ایران، به رغم کمبود سرمایه های فیزیکی، از سطح انباشت سرمایۀ اجتماعی درخور توجهی بهره مند است. سرمایۀ اجتماعی افزون بر اینکه در شاخص های اقتصادی، نهادی و فرهنگی توسعۀ دانش بنیان تأثیر می گذارد، خود نیز از راه ابزارهای توسعۀ دانش بنیان، مانند آموزش دانش محور سرمایۀ انسانی، گسترش فناوری و ارتباطات، پیدایش بسترها و زیرساخت های فرهنگی مناسب و کشف استعدادهای خلاق و جذب آن ها از توسعۀ دانش بنیان تأثیر می پذیرد و در تعاملی دوسویه و متقابل، سرمایۀ اجتماعی و توسعۀ دانش بنیان قادرند زمینۀ لازم برای توسعۀ شهرها را فراهم کنند. به اعتقاد برخی اندیشمندان « شهر دانشبنیان، شهری است که به طور هدفمند برای تشویق به پرورش دانش طراحی شده است». برخی از تحقیقات نیز شهر دانشبنیان را صورت خلاصهای از «اقتصاد منطقهای ناشی از صادرات با ارزش افزوده بالای حاصل از تحقیق و پژوهش، فناوری و قدرت هوش و ذکاوت» میدانند. در تمام تعاریفی که از مفهوم شهر دانشبنیان ارائه شده است، چه آشکار و چه نهان به موضوع لزوم حضور کارکنان دانشی و با استعداد در شهرهای دانشی اشاره شده است.
شهرها در دوران ماقبل صنعتی، با افزایش سهم کارگران ماهر و گرایش به سمت فعالیت های خدماتی از هم متمایز می شدند. در این زمان نقش کشاورزی و تولیدات صنعتی در این شهرها کاهش یافته است. بطورکلی می توان ادعا کرد که در راستای توسعه جامعه دانشی، اذعان به اهمیت دانش و دیگر فرم های دارایی های نامشهود در حال رشد است. بطورطبیعی، مسیر توسعه شهرها بطور قابل توجهی متفاوت است، امابه نظر می رسد، انتقال گرایش تولید از پایه منابع طبیعی و فیزیکی به دانش بنیان در بسیاری از شهرها روند یکسانی دارد.
بسیاری از شهرها در حال حاضر در سراسر جهان خود را به عنوان شهرهای دانش بنیان معرفی می کنند و سعی در جذب کسب و کار مبتنی بر دانش و کارکنان مرتبط با آن دارند. دیگر شهرها مشغول طراحی استراتژی ها و برنامه هایی برای تبدیل شدن به شهرهای دانش بنیان هستند. الزامات فضایی مستلزم تغییراتی در کالبد شهری و الزامات عملکردی مستلزم تغییراتی در عملکرد و کاربری های شهری است. شهرهای دانش بنیان نقش اساسی در تولید و خلق دانش و رشد اقتصادی و توسعه بازی می کنند.
در عصر کنونی لازمست به سمت شهر دانشبنیان برویم اما اول باید زیرساختهای آن را با همت شما در کشور بسازیم. ما برای اینکه به سمت این شهر حرکت کنیم باید مدیریتمان دانش بنیان یا هوشمند باشد. یعنی باید شهروندان هوشمندی داشتهباشیم. با توسعه فناوریهای جدید امروزه با تحولاتی در فضای شهری روبرو شدهایم که پیش از این در شهر رخ نمیداد. برای مثال خدمات الکترونیک شهرها را به سمت شهر الکترونیک پیش میبرند.
شهر دانشبنیان، شهری است که برای آن تصمیمهای مدیریتی بر مبنای روالهای دانشبنیان اتخاذ میشود. این شهر دارای شهروندان خلاق و هوشمند است و باید به تناسب آن بر ساختارهای اجتماعیاش هم کار شود. بنابر این برای رسیدن به شهر دانشبنیانی که بلد است از این اطلاعات چطور استفاده کند زیرساختهایی طراحی و تولید شود.
مهندس زهرا بختیاری
فعال کارآفرینی و نوآوری
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.