برخی از تسهیلات قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان
در راستای شفافسازی مبادلات تجاری و فعالیتهای مالی و در راستای ایجاد زیرساخت مالیات الکترونیکی و تحقق اهداف دولت الکترونیکی و اقتصاد مقاومتی، همچنین جهت تسهیل در شناسایی درآمد واقعی مودیان و رعایت عدالت نسبی مالیاتی در بخش صاحبان مشاغل، پروژه راه اندازی و بهره برداری شبکه صندوق فروش در سازمان امورمالیاتی کشور تعریف […]
در راستای شفافسازی مبادلات تجاری و فعالیتهای مالی و در راستای ایجاد زیرساخت مالیات الکترونیکی و تحقق اهداف دولت الکترونیکی و اقتصاد مقاومتی، همچنین جهت تسهیل در شناسایی درآمد واقعی مودیان و رعایت عدالت نسبی مالیاتی در بخش صاحبان مشاغل، پروژه راه اندازی و بهره برداری شبکه صندوق فروش در سازمان امورمالیاتی کشور تعریف شده است.
استفاده از پایانه های فروشگاهی، موجب بهبود فعالیت های اقتصادی، صرفهجویی در وقت، دقت بیشتر در امور ، پایین آوردن و حتی از بین بردن میزان اشتباهات، تسهیل داد و ستد، نظارت بر قیمت ها،ثبت و مستندسازی و شفافیت در مبادلات اقتصادی و تشخیص درآمدهای مودیان مالیاتی و مالیات بر ارزش افزوده می شود.
شفافیت اطلاعات اقتصادی و تحقق عدالت مالیاتی، حذف چرخه عرضه کالای قاچاق در شبکه رسمی توزیع و همچنین کاهش هزینه قیمت تمام شده کالا برای اصناف با حذف واسطه های غیرضروری ، از جمله اهداف قانونگذار برای نصب صندوق فروش بوده است .
براساس ماده ۲ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، کلیه اشخاص مشمول، مکلفاند به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی کشور مقرر میکند، نسبت به ثبت نام در سامانه مودیان اقدام نمایند. در این راستا سازمان امور مالیاتی کشور، مشوق ها و تسهیلاتی را در ازای بکارگیری این سامانه توسط صاحبان مشاغل در نظر گرفته است که برخی از این موارد به شرح ذیل می باشد.
بر اساس ماده ۱۷ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، سازمان موظف است در پنج سال اول پس از استقرار سامانه مودیان بهمنظور تشویق صاحبان مشاغل موضوع فصل چهارم باب سوم قانون مالیاتهای مستقیم که فروشهای خود را با استفاده از پایانه فروشگاهی انجام داده و کالاها و خدمات موردنیاز خود را از واحدهای اقتصادی عضو سامانه مودیان خریداری کنند، معادل بیست درصد(۲۰%) مالیات بر ارزش افزودهای که مودی در هر دوره به سازمان پرداخت میکند یا یک درصد (۱%) فروش وی (هر کدام کمتر باشد)، حداکثر تا شصت میلیون (۶۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال در هر دوره مالیاتی به عنوان پاداش همکاری مودی، از مالیات بر ارزش افزوده دوره بعدی وی (و در صورتی که بیش از مالیات آن دوره باشد، دورههای بعد از آن) کسر کند.
هم چنین براساس ماده ۱۸ همین قانون،سازمان موظف است به منظور تشویق مصرفکنندگان نهائی (اشخاص حقیقی) که خریدهای خود را از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی انجام میدهند، از هر ده صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط پایانه های فروشگاهی یک صورتحساب را به صورت قرعهکشی برخط انتخاب کرده، دو برابر مبلغی را که خریدار براساس آن صورتحساب به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نموده است، به حساب بانکی وی مسترد کند. جوایز مزبور از محل وصولی جاری سازمان، طبق دستورالعملی که ظرف مدت ششماه از تاریخ لازمالاجراء شدن این قانون به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی میرسد، پرداخت میشود.
طبق ماده ۱۹ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان سازمان مکلف است اظهارنامههای مالیات بر عملکرد آن دسته از اشخاص مشمول را که تمامی مقررات این قانون را رعایت کردهاند و آن را بر مبنای اطلاعات مندرج در سامانه مودیان تنظیم و در مهلت مقرر ارائه نمودهاند از طریق انطباق با اطلاعات موجود در پایگاه داده سازمان راستیآزمایی نموده و در صورت عدم مغایرت با اطلاعات پایگاه مذکور، اظهارنامه تسلیمی را بدون رسیدگی قبول کند.
در ماده۲۰ این قانون آمده است، سازمان مکلف است در چارچوب دستورالعملی که ظرف مدت ششماه از لازمالاجراءشدن این قانون تهیه میشود و به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی میرسد، آن دسته از اشخاص مشمولی که تمامی تکالیف مقرر در این قانون را رعایت کرده و از نرمافزارهای حسابداری مورد تأیید کارگروه راهبری سامانه مودیان استفاده میکنند، از ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع قوانین مالیاتهای مستقیم و مالیات بر ارزشافزوده مستثنی کند.
در ماده۲۱ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان ،به سازمان اجازه داده میشود در صورت ثبتنام مودی در سامانه مودیان و انجام تکالیف قانونی مربوط، بدهی مالیات بر ارزش افزوده وی را که مربوط به سال ۱۳۹۶ و قبل از آن میباشد، مطابق دستورالعملی که توسط سازمان پیشنهاد شده و بهتأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی میرسد، قطعی نموده و کلیه جریمههای متعلقه را به مدت سهسال تعلیق کند. در صورت ارتکاب تخلفات مذکور در ماده(۹) این قانون توسط مودی در طول زمان تعلیق و محکومیت وی در هیأت حل اختلاف مالیاتی، مودی حسب رأی هیأت، ملزم به پرداخت تمام یا بخشی از جریمههای تعلیقشده خواهد بود. پس از انقضای مهلت فوقالذکر در صورت عدم ارتکاب تخلفات مذکور در ماده (۹)، جریمههای تعلیقشده بخشوده میشود.
تشویق ها و تسهیلات در قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان
قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان پس از تصویب در مجلس و تایید شورای نگهبان به دولت ابلاغ شد تا شاهد انقلابی در حوزه شفافیت مالیاتی هوشمند و کاربردی کردن استفاده از صورتحساب الکترونیکی صادره از دستگاه های پرداخت الکترونیکی در واحدهای صنفی باشیم. این قانون وظایف شرکت های معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی، شرایط، الزامات، تعاریف، جرایم، بخشودگی ها، معافیت ها و روش اجرای نوین اخذ مالیات از فروشنده کالا و خدمات که از طریق دستگاههای کارتخوان بانکی (pos) و حافظه مالیاتی، تراکنش انجام داده و اطلاعاتش در سامانه مودیان ثبت شده را مشخص کرده است.
فصل چهارم قانون مزبور درخصوص تشویق ها و تسهیلات می باشد که به پاره ای از آن اشاره می گردد:
در پنج سال اول پس از استقرار سامانه مودیان بهمنظور تشویق صاحبان مشاغل مشمول که فروش های خود را با استفاده از پایانه فروشگاهی انجام داده و کالاها و خدمات موردنیاز خود را از واحدهای اقتصادی عضو سامانه مودیان خریداری کنند، معادل بیست درصد مالیات بر ارزش افزودهای که مودی در هر دوره پرداخت میکند یا یک درصد فروش وی، هر کدام کمتر باشد، حداکثر تا شصت میلیون ریال در هر دوره مالیاتی به عنوان پاداش همکاری مودی، از مالیات بر ارزش افزوده دوره بعدی وی و در صورتی که بیش از مالیات آن دوره باشد، از دورههای بعد از آن کسر می گردد.
پاداش مودیانی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی باشند نیز از مالیات عملکرد آنها در همان سال کسر میشود. پاداشی که به این مودیان تعلق میگیرد، از پنجاه درصد مالیات عملکرد ابرازی آنان بیشتر نخواهد بود.
همچنین به منظور تشویق اشخاص حقیقی مصرفکننده نهائی که خریدهای خود را از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی انجام میدهند، از هر ده صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط پایانه های فروشگاهی، یک صورتحساب به صورت قرعهکشی برخط انتخاب شده و دو برابر مبلغی را که خریدار براساس آن صورتحساب به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نموده است، به حساب بانکی وی مسترد می گردد.
جوایز مذکور تا میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق موضوع ماده (۸۴) قانون مالیاتهای مستقیم برای هر شخص در سال از شمول مالیات و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوط به این جایزه، معاف میباشد.
اظهارنامههای مالیات بر عملکرد آن دسته از اشخاص مشمول که تمامی مقررات این قانون را رعایت کردهاند و آن را بر مبنای اطلاعات مندرج در سامانه مودیان تنظیم و در مهلت مقرر ارائه نمودهاند از طریق انطباق با اطلاعات موجود در پایگاه داده سازمان امور مالیاتی راستیآزمایی شده و در صورت عدم مغایرت با اطلاعات پایگاه مذکور، اظهارنامه تسلیمی بدون رسیدگی قبول می شود.
به سازمان امور مالیاتی اجازه داده میشود در چهارچوب دستورالعمل ابلاغی، آن دسته از اشخاص مشمولی که تمامی تکالیف مقرر در این قانون را رعایت کرده و از نرمافزارهای حسابداری مورد تأیید کارگروه راهبری سامانه مودیان استفاده میکنند، از ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع قوانین مالیاتهای مستقیم و مالیات بر ارزشافزوده مستثنی کند.
همچنین در صورت ثبتنام مودی در سامانه مودیان و انجام تکالیف قانونی مربوط، سازمان امور مالیاتی کشور مجاز است بدهی مالیات بر ارزش افزوده وی را که مربوط به سال ۱۳۹۶و قبل از آن میباشد، مطابق دستورالعمل، قطعی نموده و کلیه جرایم متعلقه را به مدت سهسال تعلیق کند. در صورت ارتکاب تخلفات مذکور در ماده(۹) این قانون (کتمان برخی از فعالیت ها و یا معاملات، خودداری از صدور صورتحساب از طریق سامانه مودیان و کماظهاری یا بیشاظهاری در ثبت قیمت یا مقدار فروش) توسط مودی در طول زمان تعلیق و محکومیت وی در هیأت حل اختلاف مالیاتی، مودی حسب رأی هیأت، ملزم به پرداخت تمام یا بخشی از جریمههای تعلیقشده خواهد بود. پس از انقضای مهلت فوق الذکر در صورت عدم ارتکاب تخلفات مذکور، جریمههای تعلیقشده بخشوده میشود.
چرایی سامانههای فروشگاهی
تجارت، یکی از مفاهیم اصلی اقتصادی است که شامل خریدوفروش کالا و خدمات با پرداخت هزینه آن از خریدار به فروشنده یا مبادله کالا یا خدمات بین طرفین معامله است. معامله در یک اقتصاد میتواند بین تولیدکنندگان و مصرفکنندگان نیز صورت بگیرد. خریدوفروش در دهههای اخیر با استفاده از فناوریای جدید اطلاعاتی و ارتباطی رفته است. با استفاده از این فناوریها، دریافت، نگهداری، پردازش و انتقال اطلاعات فروش با دقت، سهولت و سرعت بیشتری نسبت به گذشته انجام میشود.
ازاین رو، سامانه پایانه فروشگاهی بخش زیرساختی و فنی نظام یکپارچه و فراگیر پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان است که شامل پایانه های فروش (سختافزار و نرمافزار) مستقر در فروشگاه ها و سایر بنگاه های اقتصادی و همچنین بسترهایی مخابراتی و ارتباطی (مانند تلفن، موبایل و اینترنت و…) و مراکز داده است. در این شبکه، پایانه های فروش با رعایت استانداردهای امنیتی و اطلاعاتی از طریق خطوط ارتباطی به مراکز داده اپراتورهای مالیاتی و نهاد توسعه متصل میشوند.
سامانه پایانه فروشگاهی یک نظام جامع جمع آوری و پردازش اطلاعات در سطح ملی می باشد، به نحوی که مهم ترین و اصلی ترین شالوده این نظام، داده ها و اطلاعات جمع آوری شده است که از مدیریت جریان اطلاعات مالیاتی و مودیان شروع شده و با مدیریت اطلاعات اقتصادی، تجاری و مالی مشمولین به تکامل میرسد.
این نظام شامل تجهیزات (اعم از نرم افزار یا سخت افزار یا میان افزارهای مربوطه و شبکه) با قابلیت لازم برای ثبت اطلاعات فروش کالا و خدمات واحد کسب و کار بوده و هم زمان امکان اتصال به پایگاه اطلاعات مودیان در سازمان امور مالیاتی کشور را حسب مورد به صورت برخط یا غیر برخط دارد.
در قانون، سامانه پایانه فروشگاهی عبارتست از رایانه، دستگاه کارتخوان بانکی (pos) ، درگاه پرداخت الکترونیکی یا هر وسیله دیگری که امکان اتصال به شبکههای الکترونیکی پرداخت رسمی کشور و سامانه مودیان را داشته و از قابلیت صدور صورتحساب الکترونیکی برخوردار باشد.
انتظار میرود با عمل با اجرای «پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان» گام بسیار موثری در مسیر نیل به یک نظام مالیاتی هوشمند، کارآمد و شفاف برداشته شود. بر این اساس سامانههای فروشگاهی یکی از مهمترین راهکارهایی است که میتواند سبب شفافیت شود. چراکه اطلاعات اقتصادی است که یکی از ابزارها و بسترهای ضروری ایجاد شفافیت اقتصادی محسوب می شود و باعث تسهیل نظارت بر فعالیت های اقتصادی اشخاص و نهادها میشود.
از سوی دیگر پایانه های فروشگاهی باعث سالمسازی محیط اداری خواهد شد; زیرا نظام مند و سیستمی شدن روند انجام امور و کاهش بوروکراسی و تشریفات زائد اداری، زمینهساز شفافیت بین مودیان و کارکنان نظام مالیاتی می شود و این شفافیت، امکان هرگونه رابطه خارج از چارچوب اداری و قانونی را کاهش میدهد.
همان طور که گفته شد، پیاده سازی پایانه های فروشگاهی، متضمن سلامت اقتصادی و اجتماعی در جامعه و اعتماد متقابل بین مردم و نظام مالیاتی را افزایش خواهد داد; زیرا موجب افزایش اعتماد عمومی به فرآیندهای اداری خواهد شد و هم از سوی دیگر اعتماد نظام مالیاتی را به فعالیتهای اقتصادی مودیان افزایش خواهد داد و درنتیجه منجر به کاهش فرار مالیاتی خواهد شد. به بیان دیگر شفافیت اطلاعات اقتصادی در سطح جامعه، فضای تفاهم، اعتماد و همکاری را میان مودیان و دولت به وجود میآورد.
در یک نگاه کلی میتوان گفت: شرط لازم برای سالم بودن یک نظام اقتصادی، وجود شفافیت در ابعاد مختلف بهویژه شفافیت در عملیات مالی یک کشور است. ارائه اطلاعات قابل اعتماد درباره فعالیتهای اقتصادی اولین قدم در این زمینه است. از این رو سازمان امور مالیاتی کشور، با پیاده سازی پایانه های فروشگاهی در نظام مالیاتی یک بستر منظم و سیستماتیک را برای رعایت عدالت و رشد و شکوفایی اقتصاد کشور راه اندازی کرده است. چراکه هدف از پایانه های فروشگاهی، شفافسازی اطلاعات اقتصادی، مکانیزه کردن نظام مالیاتی در کشور، تحقق عدالت مالیاتی و تکریم و رعایت حقوق شهروندان است.
چگونه در سامانه ثبت مشخصات پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی ثبت نام کنیم؟
سامانه ثبت مشخصات پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی در راستای آئین نامه تبصره (۲) ماده (۱۶۹) قانون مالیات های مستقیم و بند(ی) تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۳۹۸ ایجاد گردیده است. مودیان مشمول این قوانین مکلفند، اطلاعات پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی خود را در موعد قانونی مقرر، در این سامانه ثبت نمایند. مودیانی که ثبت اطلاعات را تمکیل نموده و شناسه یکتای حافظه مالیاتی خود را دریافت نمایند، از تسهیلات و مشوق های مالی تعیین شده در قوانین بهره مند خواهند شد. اما برای ثبت نام در سامانه ی ثبت مشخصات پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی سازمان امور مالیاتی از کجا شروع کنم؟
برای شروع مودیان مشمول مطابق فراخوان سازمان امور مالیاتی کشور ابتدا باید وارد سامانه ثبت نام الکترونیک شوند. ورود به این سامانه مستلزم داشتن نام کاربری در سازمان امور مالیاتی کشور می باشد. جهت دریافت مجوز ثبت اطلاعات پایانه فروشگاهی لازم است وضعیت ثبت نامی مودی مورد تایید نهایی سازمان امور مالیاتی کشور قرار گرفته باشد. پس از ورود به ثبت نام الکترونیک از طریق منوی ” سایر خدمات ” گزینه ” ثبت مشخصات پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی” را انتخاب نموده و اطلاعات پایانه فروشگاهی خود را ثبت نمایند.
مودی در این فرم نوع مشمولیت خود را با توجه به فراخوان های مربوط به پایانه فروشگاهی تعیین و در لیست مورد نظر انتخاب می نماید. مشمولین خدمات درمانی، مشمول بند ی تبصره ۶ قانون بودجه ۱۳۹۸ می باشند.
در این مرحله مودیان باید تاریخ مشمولیت خود را بدانند. تاریخ مشمولیت برای مودیانی که در حال فعالیت هستند از تاریخ فراخوان و برای مودیانی که بعد از تاریخ فراخوان شروع به فعالیت رسمی نموده اند از تاریخ شروع فعالیت آن ها می باشد که مودی باید در فیلد مربوطه تعیین نماید. تاریخ مشمولیت فعالین حوزه درمان، ۱۳۹۸/۱/۱میباشد.
سپس شماره سریال استاندارد پایانه فروشگاهی که همان شماره سریال دستگاه کارتخوان می باشد باید ثبت شود. این شماره توسط شرکت های تأمین کننده که مجوز ارائه پایانه فروشگاهی را از سازمان امور مالیاتی کشور دریافت نموده اند برای هر دستگاه به صورت منحصر به فرد تخصیص داده شده است و در هنگام دریافت پایانه فروشگاهی در اختیار مودی قرار می گیرد. مودیان در این خصوص (و همچنین بروز هرگونه اشکال در شماره سریال) باید با شرکت تامین کننده پایانه فروشگاهی هماهنگی نمایند.
لازم به ذکر است ثبت شماره سریال پایانه فروشگاهی الزامی می باشد. با ثبت شماره سریال پایانه فروشگاهی کلیه اطلاعات مربوط به شماره سریال حافظه مالیاتی، شماره شبا حساب، شرکت تأمین کننده و نوع دستگاه بارگذاری میشود و نیازی به تکمیل کردن بقیه فیلدهای اطلاعاتی توسط مودی نمیباشد. شماره سریال یک عدد شانزده رقمی و ترکیبی از حروف و اعداد می باشد.
در مرحله بعدی مدل دستگاه کارتخوان که توسط شرکت ارائه شده (شرکت های ارائه کننده خدمات پرداخت) اعلام می شود. در صورتی که مدل دستگاه پس از بررسی شماره سریال به اشتباه نشان داده شود لازم است مودی با هماهنگی شرکت تامین کننده خود موضوع را رسیدگی نماید.
در مرحله بعد باید شماره سریال حافظه مالیاتی وارد شود. این شماره توسط شرکت های تأمین کننده که مجوز فروش پایانه فروشگاهی را از سازمان مالیاتی کشور دریافت نموده اند برای هر حافظه به صورت منحصر به فرد تخصیص داده می شود و در هنگام خرید آن در اختیار مودی قرار می گیرد.
دریافت شناسه حافظه مالیاتی از طریق پیامک سازمان و استفاده از دستگاه کارتخوان می باشد. این قلم اطلاعاتی پس از راه اندازی کارتخوان در سامانه ثبت می شود.
پس از تکمیل ثبت نام و تایید مشخصات ثبت شده توسط مودی، از طریق سازمان امور مالیاتی کشور بصورت پیامک برای مودی ارسال می گردد. و باید توجه داشت که مودی بدون دریافت شناسه حافظه مالیاتی (شناسه یکتا) از سازمان مالیاتی نمی تواند صورتحساب صادر نماید.
مودیان محترم می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر و همچنین به منظور ثبت نام به سامانه عملیات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور به آدرس http://www.tax.gov.ir ، قسمت ثبت سامانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی مراجعه نمایند.
نقش پایانه های فروشگاهی در اقتصاد غیررسمی
اقتصاد پنهان یا همان اقتصاد زیرزمینی است که از آن به تعابیر مختلفی مانند اقتصاد غیررسمی، سیاه، موازی، سایهای، ثبتنشده، گزارش نشده، نامنظم و غیرقابل مشاهده نیز یادشده است. اقتصاد غیررسمی به فعالیت بخشی از عاملان اقتصادی گفته میشود که ارزشافزوده فعالیتشان در هیچ حسابی وارد نمیشود.
بخش غیررسمی یا زیرزمینی اقتصاد به علت ماهیت پنهان و فرار از ثبت در حسابهای ملی، از دید اقتصاددانان دورمانده و باعث میشود از اثربخشی تصمیمات اقتصادی اتخاذشده کاسته شده و اقتصاد از دستیابی به اهداف موردنظر بازماند. شناخت ابعاد اقتصاد زیرزمینی به این دلایل مهم است که شناخت و درک صحیح از این پدیده و علل و آثار آن میتواند تصمیمگیرندگان، سیاستگذاران و مدلسازان کلان اقتصادی را در اتخاذ سیاستهای مناسب یاری رساند.
یکی از بخشهای درگیر در این زمینه، نظام مالیاتی یک کشور است. چراکه بسیاری معتقد هستند افزایش در حجم اقتصاد زیرزمینی، غالبا منجر به عدم ثبت فعالیتها در حسابهای رسمی و افزایش فرار مالیاتی میشود. در بسیاری از موارد دیدهشده که تولیدکنندگان کالا یا خدمات، برای فرار از مالیات، تمام یا بخشی از درآمد خود را به مراجع مالیاتی اعلام نمیکنند; یا افراد برای عدم پرداخت مالیات به سمت کار کردن در بخشهای غیررسمی اقتصاد روی میآورند، این امر درباره مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم صدق میکند. داشتن اطلاعات از اندازه و ابعاد اقتصاد زیرزمینی، اهمیت فراوانی از جنبه فرار مالیاتی، سیاستهای کارا جهت گسترش صادرات و واردات، اثربخشی سیاستهای پولی و مالی، رشد اقتصادی و توزیع درآمد عادلانه دارد.
شناخت ابعاد اقتصاد زیرزمینی مهم است، چراکه میتواند به کاهش هزینهها، افزایش درآمدهای دولت، دستیابی به راهکارهایی جهت تشویق صادرات، دریافت حق دولت و تأمین حق جامعه توسط دولت، تقسیم عادلانه درآمد و ثروت در بین اقشار جامعه، کاهش قاچاق و تجارت غیرقانونی، تخصیص هدفمند و مناسب منابع اقتصادی و در کل رسیدن به اهداف سهگانه تخصیص، توزیع و تثبیت کمک کند; بنابراین درک صحیح از اندازه اقتصاد زیرزمینی و علل و آثار آن میتواند برای سیاستگذاران و مدلسازان کلان اقتصادی بااهمیت باشد.
یکی از اساسیترین راهکارهای مبارزه با اقتصاد غیررسمی، وجود یک سیستمی است که به ارزیابی و رصد کلیه خریدوفروشها در سطح کشور بپردازد; سیستمی که اطلاعات لازم را در اختیار نظام مالیاتی قرار دهد و این اطلاعات را نظاممند کند.
سامانه پایانه های فروشگاهی مهمترین راهکاری است که میتواند به نظام مالیاتی در این زمینه کمک کند. چراکه اطلاعات معاملات اقتصادی جمعآوریشده از طریق این سامانه یکی از ابزارها و بسترهای ضروری ایجاد شفافیت اقتصادی و مبارزه با اقتصاد غیررسمی محسوب می شود و باعث تسهیل نظارت بر فعالیتهای اقتصادی اشخاص و نهادها میشود.
همانطور که گفته شد، سامانه پایانه های فروشگاهی، متضمن سلامت اقتصادی و اجتماعی در جامعه است و اعتماد متقابل بین مردم و نظام مالیاتی را افزایش خواهد داد; زیرا هم موجب افزایش اعتماد عمومی به فرآیندهای اداری خواهد شد و هم از سوی دیگر اعتماد نظام مالیاتی را به فعالیتهای اقتصادی مودیان افزایش خواهد داد و درنتیجه منجر به کاهش فرار مالیاتی خواهد شد. بهبیاندیگر شفافیت اطلاعات اقتصادی در سطح جامعه، فضای تفاهم، اعتماد و همکاری را میان مودیان و دولت به وجود میآورد.
در یک نگاه کلی میتوان گفت: شرط لازم برای سالم بودن یک نظام اقتصادی، وجود شفافیت در ابعاد مختلف بهویژه شفافیت در عملیات مالی یک کشور است. دسترسی به اطلاعات قابلاعتماد درباره معاملات اقتصادی اولین قدم در این زمینه است. ازاین رو سازمان امور مالیاتی کشور، با پیادهسازی سامانه پایانه های فروشگاهی در نظام مالیاتی یک بستر منظم و سیستماتیک را برای رعایت عدالت و رشد و شکوفایی اقتصاد کشور راهاندازی میکنند. چراکه هدف از این سامانه، شفافسازی اطلاعات اقتصادی، مکانیزه کردن نظام مالیاتی در کشور، تحقق عدالت مالیاتی و تکریم و رعایت حقوق شهروندان است. ازاینرو سازمان امور مالیاتی کشور برای رفاه حال مودیان و جلوگیری از اتلاف وقت آنها اقدام به ایجاد سامانه پایانه های فروشگاهی نموده است.
پایانههای فروشگاهی در ایستگاه شفافیت و عدالت
مغازه داری با اداره مالیات تماس می گیرد و گلایه می کند که چرا مالیات من دو برابر مالیات مغازه کناری محاسبه شده درحالیکه هر دو از یک صنف هستیم و کاروکاسبی مشابهی داریم. این چه عدالتی است که من باید دو برابر همصنف خود مالیات بپردازم در حالیکه هر دو در یک محل به کسب و کار اشتغال داریم و اجناس و کالاهای خود را با قیمت مشابه به فروش می رسانیم وگلایه هایی از این دست. ممکن است مأمور مالیات، چندی قبل به محل کسب این مغازه دار رفته باشد و از قضا مغازه دار آن روز مشتریان زیادی داشته اما مغازه کناری مشتری آنچنانی نداشته باشد. مأمور مالیات به دلیل وجود مشتریان زیاد این مغازه دار، درآمد بالاتری برای او نسبت به هم صنف اش شناسایی کرده و در نتیجه مالیات بیشتری برآورد میکند. این در حالی است که شاید اگر مأمور مالیات، روز دیگری به همان مغازه میرفت، عکس این حالت را مشاهده میکرد. این دست مشکلات، ناشی از فقدان اطلاعات دقیق از روند معاملات صاحبان مشاغل و میزان واقعی فروش و درآمد آنهاست. چنانچه نظام مالیاتی به اطلاعات، ریزدادهها و جزئیات دقیق از میزان فروش کسبه دسترسی داشته باشد، شناسایی درآمد ایشان به شکل واقعی تری صورت میگیرد و به محاسبه دقیقتر مالیات میانجامد و نتیجتا کمتر شاهد وقوع این قبیل مشکلات در نظام مالیاتی خواهیم بود.
شاید بتوان گفت در کنار شاخصهایی مانند پاسخگویی و قانون مداری، ایجاد شفافیت بهویژه در عرصه اقتصاد، حرف و اول و آخر را در ارزیابی حکمرانی مطلوب و شایسته میزند. در کشورهایی که در رده بالای هرم شفافیت اقتصادی قرار دارند، امکان رصد و پایش فعالیتهای اقتصادی برای آحاد جامعه فراهم است و به منظور افزایش ریسک فساد اقتصادی، داراییها و فعالیتهای اقتصادی مقامات کشور، فعالان اقتصادی و سرانجام آحاد مردم به سمت شفافیت سوق داده شده اند.
یکی از مهمترین ابزارهای پیشگیری از وقوع جرائم اقتصادی، نظارت مطلوب و شایسته بر فرآیندها است. استفاده از ابزار نظارت با توجه به پیچیدگیهای آن بسیار مهم و حساس تلقی میشود. در شرایط امروزی، نظارت بر تمامی فرآیندها با توجه به حجم بالای مبادلات اقتصادی به شکل سنتی امکانپذیر نیست و استفاده از ابزارهای رایانهای اجتنابناپذیر است. در این راستا، سازمان امور مالیاتی کشور اقدام به طراحی و اجرای پایانههای فروشگاهی کرده است.
پایانه فروشگاهی، سامانهای است متشکل از صندوق فروش یا رایانه و نرم افزارهای کاربردی مربوطه که امکان اتصال به سامانه مودیان سازمان امور مالیاتی کشور و شبکه پرداخت الکترونیکی کشور را داشته و قابلیت لازم برای صدور صورتحساب و ثبت اطلاعات خرید و فروش کالا و خدمات واحد کسبوکار را در چارچوب قوانین مربوطه فراهم نماید.
استفاده از پایانههای فروشگاهی در اغلب کشورهای توسعهیافته یا در حال توسعه با هدف شفافسازی هر چه بیشتر فعالیتهای اقتصادی، سهولت در شناسایی درآمد واقعی صاحبان کسبوکار و در نتیجه آن، برقراری هر چه بهتر عدالت مالیاتی در بخش صاحبان مشاغل مورد بهرهبرداری قرار گرفته است. در نظام مالیاتی کشور ما نیز نصب و اجرای این پایانه با قابلیت جمعآوری روزانه ۱/۵ میلیارد داده در بخش صاحبان مشاغل در دستور کار قرار دارد.
ایجاد یک نظام مالیاتی مبتنی بر اطلاعات و ریزدادهها و همچنین استفاده از پایانههای فروشگاهی توسط صاحبان مشاغل و فعالان اقتصادی، دو پیش شرط مهم و اساسی در حرکت به سمت شفافیت و عدالت در عرصههای اجتماعی و اقتصادی هستند که برقراری بیش از پیش عدالت مالیاتی را به عنوان دستاوردی مهم به ارمغان میآورند. قطعا نظام مالیاتی در صورتی کارآمد و موفق است که به دادهها و ریزدادههای فعالان اقتصادی دسترسی داشته باشد تا بتواند براساس این اطلاعات، درآمد واقعی صاحبان مشاغل را شناسایی نماید و براساس آن مالیات واقعی و عادلانه را محاسبه نماید. طبیعتا هر چقدر اطلاعات دقیقتر و جامعتری از درآمد فعالان اقتصادی و روند معاملات ایشان به دست آید، محاسبه میزان مالیات متعلق، دقیقتر و به عدالت نزدیکتر است. بهکارگیری پایانههای فروشگاهی در محل کسبوکار و اتصال آن به سامانه مودیان در نظام مالیاتی، مسیر دستیابی به اطلاعات اقتصادی و دادهها و ریزدادههای لازم را تا حد زیادی هموار میسازد.
بنا بر آنچه گفته شد، شفافیت در فضای اقتصادی چه در عرصه دولتی و چه در حوزه شهروندان عادی، اعتماد دوسویه میان حاکمیت و مردم را تضمین میکند و از طرفی تنها راه مقابله سیستماتیک و پایدار با فساد و فعالیتهای پنهانی و زیرزمینی است. تکلیف صاحبان مشاغل و اشخاص حقیقی درخصوص نصب و استفاده از پایانههای فروشگاهی و ثبتنام در سامانه مودیان سازمان امور مالیاتی کشور ضرورتی است که منافع و مزایای آن در درجه نخست متوجه همین افراد است و انتظار میرود با عمل به تکالیف مندرج در قوانین مالیاتی بهویژه قانون مربوط به پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، گام بسیار موثری در مسیر رسیدن به یک نظام مالیاتی هوشمند، کارآمد و شفاف برداشته شود.
مروری بر قانون پایانه های فروشگاهی
دولتمردان و قانون گذاران جهت تحقق عدالت مالیاتی از سازو کارها و ابزارهای مختلفی بهره جسته اند که یکی از مهم ترین این سازوکارها استفاده از سامانههای فروشگاهی است که قانونگذاران کوشیده اند با ایجاد بسترهای قانونی لازم زمینه را برای تقویت یک نظام مالیاتی داده محور و هوشمند فراهم کنند. آخرین نمونه از این تلاشها تصویب قانونی با عنوان «پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان» است که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.
قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، ابزار دولت برای پایش فعالیت های اقتصادی و سیاستگذاری وبرنامه ریزی درست وموثر در این حوزه است که با همکاری مشمولان این امر محقق می شود. از سوی دیگر مشاغل نیز از مزایا و قابلیت های این سامانه ها در ایجاد نظم،شفافیت و اعتماد بهره مند می شوند. مهمترین اهداف و کارکردهای کلیدی نظام سامانه فروش عبارت است از شفافسازی تدریجی مبادلات و فعالیتهای اقتصادی و تجاری در راستای ایجاد زیرساخت مالیات الکترونیکی، تحقق اهداف دولتالکترونیکی و اقتصاد مقاومتی، ایجاد عدالت نسبی مالیاتی، مدیریت جریان مالی، توسعه و تقویت ابعاد کنترلی و نظارتی در نظام مالیاتی.
اولین وظیفه مشمولان ثبت نام در سامانه مودیان است.طبق ماده ۲ این قانون، کلیه اشخاص مشمول مکلفند به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، نسبت به ثبت نام در سامانه مودیان اقدام کنند. خرده فروشی ها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرف کننده نهائی ارتباط دارند، علاوه بر عضویت در سامانه مودیان، موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی می باشند. استفاده از پایانه فروشگاهی برای مودیانی که مستقیما با مصرف کننده نهائی ارتباط ندارند، الزامی نیست; اما مودیان مزبور موظفند کلیه صورتحساب های خود را به ترتیبی که سازمان مقرر میکند، از طریق سامانه مودیان صادر کنند.
همچنین طبق ماده ۱۰ قانون مذکور، اشخاص مشمول مکلفند شماره حساب یا حسابهای بانکی و شناسه یکتای دستگاههای کارتخوان بانکی یا درگاههای پرداخت الکترونیکی مورد استفاده برای فعالیت شغلی خود را به سازمان اعلام کنند.در موارد استفاده از حساب بانکی یا دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاههای پرداخت الکترونیکی جدید، اشخاص مشمول مکلفند اطلاعات آنها را بلافاصله از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان به سازمان اعلام کنند.
ثبت معاملات توسط مشمولان یکی از مهترین تکالیف آنان است ، بر اساس ماده ۵ فرایند کلی ثبت معاملات و محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در سامانه مودیان به صورت زیر است:
الف ـ صورتحساب الکترونیکی، توسط فروشنده از طریق سامانه مودیان صادر می شود. در مورد مودیانی که مستقیما با مصرف کننده نهائی ارتباط دارند، عملیات ثبت فروش و صدور صورتحساب الکترونیکی، توسط پایانه فروشگاهی انجام می شود.
ب ـ در صورتی که خریدار، مصرف کننده نهائی نبوده و خود عضو سامانه مودیان باشد، صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط فروشنده، به صورت خودکار به کارپوشه وی در سامانه مودیان منتقل می شود و به عنوان اعتبار مالیاتی برای او منظور می شود. تبصره ـ مودیان مالیاتی مکلفند ظرف مدت سی روز از تاریخ درج صورتحساب الکترونیکی در کارپوشه مودیان نسبت به اعلام پذیرش یا عدم پذیرش این صورتحساب ها اقدام کنند. عدم اظهارنظر ظرف مدت مذکور به منزله تأیید صورتحساب مربوط می باشد.
پ ـ در پایان هر دوره سه ماهه، بدهی مالیات بر ارزش افزوده مودی که عبارت است از مابه التفاوت مالیات فروش و مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی در طول دوره، طبق مقررات توسط سامانه محاسبه می شود. در صورتی که مالیات فروش مودی بیشتر از مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی باشد، مودی موظف است مابه التفاوت را به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، به حساب سازمان واریز کند. متقابلا در صورتی که مالیات فروش مودی کمتر از مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی باشد، سازمان موظف است با رعایت ترتیبات قانونی مربوطه مابه التفاوت را به مودی مسترد کند.
ت ـ پس از اتمام مواعید مقرر در ماده (۳) این قانون، مأموران مالیاتی جز در مواردی که در این قانون اجازه داده شده، نباید در تشخیص بدهی مالیات بر ارزش افزوده اشخاص مشمول دخالت کنند.
ث ـ به منظور تکمیل اطلاعات سازمان در خصوص مودیانی که عضو سامانه مودیان نبوده یا بدون صدور صورتحساب الکترونیکی اقدام به فروش می کنند، سامانه مودیان باید به گونه ای طراحی شود که مودی بتواند خریدهای خود را که فروشنده برای آنها صورتحساب الکترونیکی صادر نکرده است، به سازمان اطلاع دهد.
یکی دیگر از وظایف مشمولان گزارش اختلال یا توقف استفاده از پایانه های فروشگاهی است. طبق ماده ۱۲ این قانون اشخاص مشمول مکلفند در صورتی که امکان صدور صورتحساب الکترونیکی به دلیل بروز حادثه یا نقص فنی فراهم نباشد مراتب را تا پایان روز اداری بعد، از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان یا به هر طریق دیگری که سازمان اعلام می کند، حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی اعلام کنند و تا زمان امکان پذیرشدن صدور صورتحساب الکترونیکی، فروشهای خود را به ترتیبی که سازمان به موجب دستورالعملی مقرر می کند، ثبت و صورتحساب های صادره را به سازمان ارسال کنند.همچنین بر اساس ماده ۱۳در صورتی که به هر دلیل اعم از تعطیلی (موقت یا دائم) و یا انحلال واحد کسب وکار، بهره برداری از پایانه فروشگاهی به طور موقت یا دائم متوقف شود، اشخاص مشمول مکلفند مراتب را ظرف مدت ده روز از توقف بهره برداری از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی اعلام کنند.در مواردی که تعطیلی واحد کسبی به حکم مراجع قانونی ذی ربط باشد و یا در موارد قوه قهریه یا بروز حوادث غیرمترقبه که مبتنی بر علل و جهاتی خارج از اراده اشخاص مشمول باشد و بر اثر آن اطلاع به سازمان ممکن نباشد، اشخاص مشمول تا رفع موانع قهریه مذکور از رعایت مهلت زمانی مقرر در این ماده مستثنی می باشند
تکالیف اشخاص مشمول در قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان
شرایط خاص کشور در طول چند سال اخیر دولتمردان و مسئولان کشور را بر آن داشته تا در برخی از بخش های تصمیم گیری خصوصا بخش های اقتصادی و تامین نیازهای عمومی کشور با رویکردی نوین و متفاوت از گذشته رفتار نمایند. توجه به عدم نیاز و عدم تامین درآمدهای عمومی کشور از محل درآمدهای نفتی باعث شده است تا مسئولان تصمیم گیر در هر سه قوه مقننه، مجریه و قضایی با نگاهی جدی به درآمدهای مالیاتی و تامین هزینه های جاری کشور از این محل، سیاست های نظام مالیاتی کشور را از جمله مهم ترین سیاست های خط مقدم جبهه اقتصادی برشمارند.
از سوی دیگر نظام مالیاتی کشور در طول یک دهه گذشته منشا اجرای بسیاری از سیاست های موفق اقتصادی در عرصه نظام مالیاتی و متعاقب آن انضباط مالی در کشور بوده است. اجرای موفق قانون مالیات بر ارزش افزوده در طول بیش از یک دهه گذشته و نیز دستاوردهای سازمان امور مالیاتی کشور در زمینه نظام جامع مالیاتی سبب گردیده تا در این برهه حساس به یکی از مسیرها و معبرهای مطمئن کشور در زمینه تامین هزینه های جاری و عمومی کشور بدل شود. اما در کنار همه دستاوردهای مادی که نظام مالیاتی ایران در عرصه اقتصاد کلان کشور داشته است، توجه به دستاوردهای معنوی و افزایش رضایت عمومی جامعه و در صدر آن بحث عدالت مالیاتی می تواند یکی از عمده ترین دغدغه های سازمان امورمالیاتی کشور باشد.
در این راستا و با اجرایی شدن قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان در سال گذشته می توان امیدوار بود که قانون گذار در کنار همه منافع مادی و مالی که می تواند برای آحاد جامعه و خصوصا اقشار کم درآمد داشته باشد، زمینه ساز ایجاد یک نظم و تعادل نوین در خصوص رصد فعالیت های اقتصادی خرد و کلان و متعاقب آن زمینه سازی برای ایجاد یک عدالت مالیاتی فراگیر در کشور باشد. از همین روی با کمی تامل و بررسی در مفاد قانون پایانه های فروشگاهی می توان به این حقیقت روشن رسید که نظام مالیاتی ایران با اجرایی قوانینی از این دست دغدغه های جدی در خصوص ایجاد یک عدالت مالیاتی واقعی و فراگیر در کشور را دارد.
در این خصوص قانون گذار در فصل دوم قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان و در ذیل ماده دوم این قانون به تفصیل به بیان تکالیف و وظایف اشخاص مشمول پرداخته و می گوید:
“کلیه اشخاص مشمول مکلفند به ترتیبی که سازمان مقرر میکند، نسبت به ثبت نام در سامانه مودیان اقدام کنند. خردهفروشی ها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرفکننده نهائی ارتباط دارند، علاوه بر عضویت در سامانه مودیان، موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی میباشند. استفاده از پایانه فروشگاهی برای مودیانی که مستقیما با مصرفکننده نهائی ارتباط ندارند، الزامی نیست; اما مودیان مزبور موظفند کلیه صورتحسابهای خود را به ترتیبی که سازمان مقرر میکند، از طریق سامانه مودیان صادر کنند.”
در پایان این ماده قانونی نیز به صراحت اشاره شده که مسوولیت و جریمه های موضوع این قانون، شامل مواردی که عدمصدور صورتحساب الکترونیکی ناشی از کتمان درآمد توسط مودی میباشد، نخواهد بود و مودیان مذکور مکلفند کارمزد (تعرفه) استفاده از خدمات شرکت های معتمد ارائهدهنده خدمات مالیاتی که مطابق با ترتیبات ماده (۲۶) این قانون تعیین می شود را پرداخت نمایند.
سامانه های فروشگاهی
بکارگیری سامانه های فروشگاهی توسط صاحبان مشاغل ، در راستای شفاف سازی تدریجی مبادلات تجاری و فعالیتهای مالی است . بد نیست بدانیم در جامعه کنونی که فضای رقابتی در کسب و کار و مشاغل وجود دارد مشتری مداری و جذب و نگهداری مشتری یکی از نکات مهم سود آوری است .سامانه های فروشگاهی با امکانات موجود فروشندگان را قادر خواهد ساخت در کمترین زمان و با صدور فاکتور الکترونیکی فهرست خرید مشتری را به وی عرضه کرده و با حفظ احترام مشتری مراتب رضایت وی را کسب نمایند.
از این رو با توجه به ضرورت اجرای برنامه اقتصاد مقاومتی و با توجه به اتکای بودجه دولت به درآمدهای مالیاتی، صاحبان مشاغل در راستای شفاف سازی عملکرد مالی اصناف و دریافت عادلانه مالیات ، بر اساس اطلاعیه سازمان امور مالیاتی کشور ملزم به استفاده از سامانه های فروشگاهی می باشند.
از فواید سامانه های فروشگاهی توسط اصناف می توان به حمایت از تولید ملی، حذف واسطههای غیرضروری، عدم نیاز به بازرسی و نظارت از سوی نهادهای صنفی و حکومتی و کاهش هزینههای مربوطه و جایگزین شدن کنترلهای سیستمی، معقول و منطقی شدن قیمتها و ارتباط هر چه سریعتر و مستقیم تولیدکننده و تأمینکننده با مصرفکننده را بیان کرد،که شفافیت فعالیتهای اقتصادی، دقت بخشی به مالیاتها و پرداختهای تکلیفی اصناف، ارتقای درآمد دولت و نهایتا بهبود فرآیندهای اقتصاد ملی از ثمرات آن خواهد بود.
از دیگرمزایای استفاده از سامانه های فروشگاهی می توان به جلوگیری از فرارهای مالیاتی اشاره کرد. زیرا یکی از موارد فعالیتهای زیرزمینی و فرارهای مالیاتی، عدم استفاده از فاکتور خرید و فروش در مبادلات اقتصادی میباشد که در این راستا، دلالان و واسطهگران که هیچ ردپایی از فعالیتهای اقتصادی خود برجای نمیگذارند، در این میان سود میبرند که با اجرای صندوقهای فروشگاهی، کلیه مبادلات اقتصادی قابل رصد میباشد.
تکالیف اشخاص مشمول سامانه های فروشگاهی
کلیه اشخاص مشمول مکلفند به ترتیبی که سازمان مقرر میکند، نسبت به ثبتنام در سامانه مودیان اقدام کنند. خردهفروشی ها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرفکننده نهائی ارتباط دارند، علاوه بر عضویت در سامانه مودیان، موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی میباشند. استفاده از پایانه فروشگاهی برای مودیانی که مستقیما با مصرفکننده نهائی ارتباط ندارند، الزامی نیست; اما مودیان مزبور موظفند کلیه صورت حسابهای خود را به ترتیبی که سازمان مقرر میکند، از طریق سامانه مودیان صادر کنند . سازمان با همکاری اتاق اصناف ایران مکلف است نسبت به آموزش، توانمندسازی و مشاوره به اشخاص مشمول اقدام کند. کارگروهی مرکب از نمایندگان سازمان، اتاق اصناف ایران و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در هر استان تشکیل می شود. کارگروه مذکور موظف است که بهصورت سالانه درخواست مودیانی که اظهار به عدم توانایی در استفاده از پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان را دارند، بررسی کند و در صورتی که این کارگروه با درنظرگرفتن شرایط مودی نظیر ویژگی های جسمی، منطقه جغرافیایی، سابقه مالیاتی و زیرساخت ها و امکانات سختافزاری و نرمافزاری، تشخیص به ناتوانی و یا توانایی کمتر وی در استفاده از پایانه¬های فروشگاهی و سامانه مودیان را دهد، شرکت های معتمد ارائهدهنده خدمات مالیاتی موظف خواهند بود نسبت به آموزش، توانمندسازی، نصب و راهاندازی پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان برای این دسته از مودیان اقدام کنند، به نحوی که مسئولیت و جریمه های عدمصدور صورتحساب الکترونیکی از طریق سامانه مودیان به نیابت از این قبیل مودیان برعهده شرکتهای معتمد ارائهکننده خدمات مالیاتی خواهد بود. این مسوولیت و جریمه های موضوع این قانون، شامل مواردی که عدمصدور صورتحساب الکترونیکی ناشی از کتمان درآمد توسط مودی میباشد، نخواهد بود. مودیان مذکور مکلفند کارمزد (تعرفه) استفاده از خدمات شرکتهای معتمد ارائهدهنده خدمات مالیاتی که مطابق با ترتیبات ماده (۲۶) این قانون تعیین می شود را پرداخت نمایند.
سامانه مودیان باید بهگونه ای طراحی شود که امکان پاسخگویی به استعلامات الکترونیکی در خصوص اعتبارسنجی مودیان و أخذ و ارائه استعلامهای لازم به دستگاههای اجرائی را از طریق بسترهای یکپارچه دولت اعم از سامانه دولت همراه و مرکز ملی تبادلات اطلاعات موضوع تبصره (۲) ماده(۶۷) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۵/۱۲/۱۴ فراهم کند. همچنین سامانه مودیان باید قابلیت فراخوان و تبادل اطلاعات را از طریق مرکز ملی تبادلات اطلاعات داشته باشد.
سهماه پس از انقضای مهلت مذکور در این ماده، فقط صورتحسابهای الکترونیکی که از طریق سامانه مودیان صادر شده باشد، از سوی سازمان معتبر شناخته شده و مبنای محاسبه اعتبار مالیاتی برای مودیان خواهد بود.
مودیان به وسیله پایانه فروشگاهی که دارای حافظه مالیاتی و تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری میباشد مبادرت به صدور صورتحساب الکترونیکی مینمایند. ویژگی ها و مشخصات فنی پایانه فروشگاهی، حافظه مالیاتی و تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری مربوط، نحوه تبادل اطلاعات میان حافظه مالیاتی با سامانه مودیان توسط کارگروه راهبری سامانه مودیان تعیین می شود.
مزایای سامانه های فروشگاهی برای فروشندگان وخریداران
خرید وفروش از مهمترین شیوه های مبادله اقتصادی است که در دهه های اخیر به سمت استفاده از تکنولوژهای جدید اطلاعاتی وارتباطی رفته است.با استفاده از این تکنولوژی ها، دریافت،نگهداری ،پردازش وانتقال اطلاعات فروش با دقت، سهولت وسرعت بیشتری نسبت به گذشته انجام می شود. تا پیش از دهه ۹۰ میلادی صندوق های فروش قابلیت های سخت افزاری ونرم افزاری محدودی داشتند.اما پس از ورود شرکت های بزرگ رایانه ای به این عرصه،قابلیت ها وامکانات سخت افزاری ،نرم افزاری وارتباطی این صندوق ها افزایش یافت. امروزه ابزار اصلی پیوستن به شیوه های جدید نگهداری وپردازش اطلاعات خریدوفروش،صندوق های فروش هستند.سامانه های فروش دامنه وسیعی از امکانات سخت افزاری ونرم افزاری از صندوق های فروش پیشرفته با ترازو و اسکنر و.. تا دستگاههای کارتخوان را شامل می شود.در ایران بر اساس قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، صندوق فروش به هر دستگاه کارتخوان بانکی (pos)، درگاه پرداخت الکترونیکی یا هر وسیله دیگری که امکان اتصال به شبکه های الکترونیکی پرداخت رسمی کشور و سامانه مودیان را داشته و از قابلیت صدور صورتحساب الکترونیکی برخوردار باشد، گفته می شود.
برخی از مزایایی سامانه های فروش عبارتند از:
دریافت سریع تر کالاها وخدمات مورد نیاز توسط مصرف کننده ،امکان مشاهده ونگهداری جزئیات خرید،دریافت صورتحساب ومدیریت مصرف وهزینه ها، شفافیت فرایند خرید وفروش، امکان ثبت و پردازش اطلاعات برای فروشنده، ایجاد زیرساختی برای اتصال فروشنده به تکنولوژی های جدید ارتباطی و بهره مندی از مزایای آنها،امکان نظارت دولت ونظام مالیاتی بر فعالیت های اقتصادی و جلوگیری از فرار مالیاتی
علاوه بر عملکردهای معمول ،صندوق های فروش به انبارداری ومدیریت موجودی نیزکمک میکند،عملکردهای که تا قبل از صندوق های فروش همگی به صورت مستقل انجام می شد ومستلزم صرف هزینه ووقت زیادی بود وغالبا با اشتباهات وخطاهای انسانی همراه بود. درمجموع صندوق های فروش علاوه برساده سازی وافزایش دقت در فرایندهای خرید وفروش، شفاف سازی مبادلات اقتصادی و اعتماد بین فروشندگان وخریداران را به همراه دارد،مسئله ای که با تکیه بر روشهای سنتی فروش کمترحاصل خواهد شد،ورود به مناسبات جدید اقتصادی اجتناب ناپذیر است واین مسئله مستلزم به روزکردن ابزارها وروش هاست.
تشویق ها و تسهیلات قانون پایانه های فروشگاهی
استقرار پایانه فروشگاهی برای کمک به فرآیند حسابرسی مالیاتی یکی از راهکارهای ارائهشده در بسیاری از کشورهای جهان است که در کشور ما هم با توجه به اهمیتی که استفاده از سامانه صندوق مکانیزه فروش در شفاف کردن مبادلات و معاملات تجاری و رونق اقتصادی کشور دارد و همچنین برای اجرای هر چه بهتر قوانین و مقررات مربوط به مالیات، لایحه “پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان” در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ ۹۸/۰۷/۲۱مجلس شورای اسلامی تصویب شد و طی نامه شماره ۱۰۰۷۹۶مورخ ۹۸/۰۸/۱۳از سوی رییس جمهور ابلاغ گردید. که فصل چهارم این قانون تشویقها و تسهیلاتی برای مودیان دیده شده که موادی از آن به شرح ذیر بیان شده است:
ماده۱۷ـ سازمان موظف است در پنج سال اول پس از استقرار سامانه مودیان به منظور تشویق صاحبان مشاغلی که فروش های خود را با استفاده از پایانه فروشگاهی انجام داده و کالاها و خدمات موردنیاز خود را از واحدهای اقتصادی عضو سامانه مودیان خریداری کنند، معادل بیست درصد(۲۰%) مالیات بر ارزش افزوده ای که مودی در هر دوره به سازمان پرداخت می کند یا یک درصد (۱%) فروش وی (هر کدام کمتر باشد)، حداکثر تا شصت میلیون ریال در هر دوره مالیاتی به عنوان پاداش همکاری مودی، از مالیات بر ارزش افزوده دوره بعدی وی (و در صورتی که بیش از مالیات آن دوره باشد، دوره های بعد از آن) کسر کند.
ماده۱۸ـ سازمان موظف است به منظور تشویق مصرف کنندگان نهائی (اشخاص حقیقی) که خریدهای خود را از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی انجام می دهند، از هر ده صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط پایانه های فروشگاهی یک صورتحساب را به صورت قرعه کشی برخط انتخاب کرده، دو برابر مبلغی را که خریدار براساس آن صورتحساب به عنوان مالیا۱۹ـ سازمان مکلف است اظهارنامه های مالیات بر عملکرد آن دسته از اشخاص مشمول را که تمامی مقررات این قانون را رعایت کرده اند و آن را بر مبنای اطلاعات مندرج در سامانه مودیان تنظیم و در مهلت مقرر ارائه نموده اند از طریق انطباق با اطلاعات موجود در پایگاه داده سازمان راستی آزمایی نموده و در صورت عدم مغایرت با اطلاعات پایگاه مذکور، اظهارنامه تسلیمی را بدون رسیدگی قبول کند.
ماده۲۰ـ سازمان مکلف است در چهارچوب دستورالعمل این ماده مودیانی که تمامی تکالیف مقرر در قانون را به شرح زیر رعایت نموده و از نرم افزار حسابداری استفاده می کنند، از ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع قوانین مالیات های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مستثنی کند.
الف) ثبت نام در سامانه مودیان،
ب) در سال مربوط، به سامانه مودیان متصل و کلیه صورت حساب های خود را از آن طریق صادر نموده باشد
پ)در سال مربوط، فعالیت یا معاملات کتمان شده ای نداشته باشد
ت) دارایی بیش یا کم ابرازی در ثبت معاملات فروش خود در سامانه مودیان نباشد
ث)تاییدیه شرکت معتمد مبنی بر استفاده از نرم افزار حسابداری از طریق کارپوشه را تا قبل از انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی آن سال ارائه نموده باشد.
ج)شماره حساب یا حسابهای بانکی و شناسه یکتای دستگاههای کارتخوان بانکی یا درگاههای پرداخت الکترونیکی مورد استفاده برای فعالیت شغلی خود را به شرح ماده ۱۰ قانون و تبصره آن به سازمان اعلام نموده باشد.
ماده۲۱ـ به سازمان اجازه داده می شود در صورت ثبت نام مودی در سامانه مودیان و انجام تکالیف قانونی مربوط، بدهی مالیات بر ارزش افزوده وی را که مربوط به سال ۱۳۹۶ و قبل از آن می باشد، مطابق دستورالعملی که توسط سازمان پیشنهاد شده و به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد، قطعی نموده و کلیه جریمه های متعلقه را به مدت سه سال تعلیق کند.
تشویق ها و تسهیلات قانون پایانه های فروشگاهی
بی شک مالیات از سالم ترین منابع تامین هزینه های دولت بشمار می آید، بر همین اساس در سالهای اخیر دولتمردان جایگاه خاصی را برای مالیات پیش بینی نموده و همواره در تلاشند که به توسعه و گسترش پایه های جدید مالیاتی دست یابند که نصب پایانه های فروشگاهی یکی از آن هاست. فعالان اقتصادی که ملزم به استفاده از سامانه صندوق فروش می باشند در صورت استفاده از سامانه های مذکور می توانند از تسهیلات و تشویق های مقرر در این قانون بهره مند گردند که در ادامه به این تسهیلات میپردازیم.
ماده ۱۷ ـ سازمان موظف است در پنج سال اول پس از استقرار سامانه مودیان به منظور تشویق صاحبان مشاغل موضوع فصل چهارم باب سوم قانون مالیات های مستقیم که فروش های خود را با استفاده از پایانه فروشگاهی انجام داده و کالاها و خدمات موردنیاز خود را از واحدهای اقتصادی عضو سامانه مودیان خریداری کنند، معادل بیست درصد( ۲۰ %) مالیات بر ارزش افزوده ای که مودی در هر دوره به سازمان پرداخت می کند یا یک درصد (۱%) فروش وی (هر کدام کمتر باشد)، حداکثر تا شصت میلیون (۶۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال در هر دوره مالیاتی به عنوان پاداش همکاری مودی، از مالیات بر ارزش افزوده دوره بعدی وی (و در صورتی که بیش از مالیات آن دوره باشد، دوره های بعد از آن) کسر کند.
تبصره ـ پاداش مودیان موضوع این ماده که طبق قانون، مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیستند، از مالیات عملکرد آنها در همان سال کسر می شود. پاداشی که به این مودیان تعلق می گیرد، از پنجاه درصد (۵۰%) مالیات عملکرد ابرازی آنان بیشتر نخواهد بود.
ماده ۱۸ ـ سازمان موظف است به منظور تشویق مصرف کنندگان نهائی (اشخاص حقیقی) که خریدهای خود را از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی انجام می دهند، از هر ده صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط پایانه های فروشگاهی یک صورتحساب را به صورت قرعه کشی برخط انتخاب کرده، دو برابر مبلغی را که خریدار براساس آن صورتحساب به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نمود
است، به حساب بانکی وی مسترد کند. جوایز مزبور از محل وصولی جاری سازمان، طبق دستورالعملی که ظرف مدت شش ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد، پرداخت می شود.
تبصره ۱ـ سازمان مکلف است ترتیبی اتخاذ کند که مصرف کنندگان نهائی که از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی خرید می کنند، در صورت تمایل بتوانند صورتحسابهای خرید خود و جوایز تعلق گرفته را مشاهده کنند.
تبصره ۲ـ جوایز موضوع این ماده تا میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات های مستقیم برای هر شخص در سال از شمول مالیات و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوط به این جایزه، معاف می باشد.
تبصره ۳ـ سازمان موظف است ترتیبی اتخاذ کند که مصرف کنندگان نهائی بتوانند از اصالت صورتحساب های صادرشده توسط فروشندگان اطمینان حاصل کنند.
ماده ۱۹ ـ سازمان مکلف است اظهارنامه های مالیات بر عملکرد آن دسته از اشخاص مشمول را که تمامی مقررات این قانون را رعایت کرده اند و آن را بر مبنای اطلاعات مندرج در سامانه مودیان تنظیم و در مهلت مقرر ارائه نموده اند از طریق انطباق با اطلاعات موجود در پایگاه داده سازمان راستی آزمایی نموده و در صورت عدم مغایرت با اطلاعات پایگاه مذکور، اظهارنامه تسلیمی را بدون رسیدگی قبول کند .
تبصره ۱ـ به منظور حصول اطمینان از صحت اسناد اظهار شده در سامانه مودیان، سازمان مجاز است حداکثر دو و نیم درصد مودیان مشمول قانون مالیات های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده را که عضو سامانه مودیان هستند، به صورت تصادفی (به قید قرعه) انتخاب کرده و دفاتر آنان را مطالبه یا برای مشاهده دفاتر و اسناد، به محل کار آنان مراجعه کند. دستورالعمل این تبصره ظرف مدت شش ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد. محدودیت مذکور در این تبصره نسبت به مودیانی که عضو سامانه مودیان نیستند، وجود ندارد.
تبصره ۲ـ مودیان می توانند اظهارنامه مربوط به مالیات عملکرد خود را از طریق سامانه مودیان ارائه کنند. سازمان موظف است ترتیبی اتخاذ کند که اطلاعات مربوط به خرید و فروش مودی عینا به اظهارنامه مالیات بر عملکرد وی منتقل شود و مودی تنها موظف به ثبت سایر اقلام اطلاعاتی مورد نیاز برای محاسبه مالیات عملکرد نظیر حقوق و دستمزد، اجاره و استهلاکات بر اساس مقررات مربوط و ضوابطی که سازمان تعیین می کند، می باشد.
ماده ۲۰ ـ سازمان مکلف است در چهارچوب دستورالعملی که ظرف مدت شش ماه از لازم الاجراء شدن این قانون تهیه می شود و به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد، آن دسته از اشخاص مشمولی که تمامی تکالیف مقرر در این قانون را رعایت کرده و از نرم افزارهای حسابداری مورد تأیید کارگروه راهبری سامانه مودیان استفاده می کنند، از ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع قوانین مالیات های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مستثنی کند.
ماده ۲۱ ـ به سازمان اجازه داده می شود در صورت ثبت نام مودی در سامانه مودیان و انجام تکالیف قانونی مربوط، بدهی مالیات بر ارزش افزوده وی را که مربوط به سال ۱۳۹۶ و قبل از آن می باشد، مطابق دستورالعملی که توسط سازمان پیشنهاد شده و به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد، قطعی نموده و کلیه جریمه های متعلقه را به مدت سه سال تعلیق کند. در صورت ارتکاب تخلفات مذکور در ماده (۹)، جریمه های تعلیق شده بخشوده می شود.
مروری بر تشویقات و تسهیلات قانونی برای مشمولان نصب و استفاده از پایانه های فروشگاهی
تصویب قانونی با عنوان «پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان» از مهمترین رویدادهای حوزه مالیاتی بود که سال گذشته در فضای رسانه ای و افکار عمومی کشور خبرساز شده بود. دلیل خبرسازی و افزایش حساسیت رسانه ها به تصویب این قانون بدین دلیل بود که استفاده از پایانه های فروشگاهی با هدف افزایش شفافیت تبادلات اقتصادی حوزه مشاغل و اصناف به یکی از مهمترین مطالبات افکار عمومی تبدیل شده بود. علاوه بر مطالبه گری افکار عمومی برای این موضوع، دولتمردان و قانونگذاران نیز که سال ها است به ضرورت استفاده از ابزارهای نوین برای رصد شفافانه تبادلات مالی و تحکیم یک نظام مالیاتی شفاف، هوشمند و عدالت محور واقف هستند، می کوشند با تدوین لوایح و تصویب قوانین لازم در این حوزه راه را برای رسیدن این مهم هموار کنند.
قانون مذکور اشخاص حقیقی (مشاغل) را موظف کرده است به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی کشور مشخص می کند در سامانه ای تحت عنوان سامانه مودیان ثبت نام کنند و نسبت به استفاده از پایانه های فروشگاهی و صدور فاکتور و رسید برای مشتریان خود بر اساس ضوابط اعلام شده اقدام کنند. در این قانون، علاوه بر اینکه تکالیف مشخصی برای صاحبان مشاغل، سازمان امور مالیاتی و سایر نهادهای مرتبط در این زمینه پیش بینی شده، تسهیلات و تشویقاتی نیز در نظر گرفته شده است که در مواد ۱۷ تا ۲۱ این قانون به تفصیل بیان شده است.
بر اساس ماده ۱۷ این قانون سازمان امور مالیاتی موظف شده است در پنج سال اول پس از استقرار سامانه مودیان به منظور تشویق صاحبان مشاغل (موضوع فصل چهارم باب سوم قانون مالیات های مستقیم) که فروش های خود را با استفاده از پایانه فروشگاهی انجام داده و کالاها و خدمات موردنیاز خود را از واحدهای اقتصادی عضو سامانه مودیان خریداری کنند، معادل بیست درصد(۲۰%) مالیات بر ارزش افزوده ای که مودی در هر دوره به سازمان پرداخت می کند یا یک درصد (۱%) فروش وی (هر کدام کمتر باشد)، حداکثر تا شصت میلیون (۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال در هر دوره مالیاتی به عنوان پاداش همکاری مودی، از مالیات بر ارزش افزوده دوره بعدی وی (و در صورتی که بیش از مالیات آن دوره باشد، دوره های بعد از آن) کسر کند. البته در تبصره این ماده تصریح شده است که پاداش مودیان موضوع این ماده که طبق قانون، مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیستند، از مالیات عملکرد آنها در همان سال کسر می شود. پاداشی که به این مودیان تعلق می گیرد، از پنجاه درصد (۵۰%) مالیات عملکرد ابرازی آنان بیشتر نخواهد بود.
البته این تشویقات فقط معطوف به صاحبان مشاغل نیست و قانونگذار به مصرف کنندگان نهایی نیز توجه ویژه ای مبذول داشته است. بر اساس ماده ۱۸ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، سازمان امور مالیاتی موظف است به منظور تشویق مصرف کنندگان نهائی (اشخاص حقیقی) که خریدهای خود را از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی انجام می دهند، از هر ده صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط پایانه های فروشگاهی یک صورتحساب را به صورت قرعه کشی برخط انتخاب کرده، دو برابر مبلغی را که خریدار براساس آن صورتحساب به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نموده است، به حساب بانکی وی مسترد کند. جوایز مزبور از محل وصولی جاری سازمان، طبق دستورالعملی که به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد، پرداخت می شود.
در تبصره ۱ این ماده، سازمان مالیاتی مکلف شده است ترتیبی اتخاذ کند که مصرف کنندگان نهائی که از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی خرید می کنند، در صورت تمایل بتوانند صورتحساب های خرید خود و جوایز تعلق گرفته را مشاهده کنند. در تبصره ۲ این ماده نیز تصریح شده است که جوایز موضوع این ماده تا میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات های مستقیم برای هر شخص در سال از شمول مالیات و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوط به این جایزه، معاف می باشد. تبصره ۳ نیز سازمان مالیاتی را موظف کرده است ترتیبی اتخاذ کند که مصرف کنندگان نهائی بتوانند از اصالت صورتحساب های صادرشده توسط فروشندگان اطمینان حاصل کنند.
در ماده ۱۹ نیز قانونگذار دوباره صاحبان مشاغلی را که مشمول نصب و استفاده از پایانه های فروشگاهی هستند مورد توجه قرار داده و تصریح کرده است که سازمان امور مالیاتی مکلف است اظهارنامه های مالیات بر عملکرد آن دسته از اشخاص مشمول را که تمامی مقررات این قانون را رعایت کرده اند و آن را بر مبنای اطلاعات مندرج در سامانه مودیان تنظیم و در مهلت مقرر ارائه نموده اند از طریق انطباق با اطلاعات موجود در پایگاه داده سازمان راستی آزمایی نموده و در صورت عدم مغایرت با اطلاعات پایگاه مذکور، اظهارنامه تسلیمی را بدون رسیدگی قبول کند.
بر اساس تبصره ۱ این ماده، سازمان مالیاتی مجاز است به منظور حصول اطمینان از صحت اسناد اظهار شده در سامانه مودیان، حداکثر دو و نیم درصد (۲.۵ %) مودیان مشمول قانون مالیات های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده را که عضو سامانه مودیان هستند، به صورت تصادفی (به قید قرعه) انتخاب کرده و دفاتر آنان را مطالبه یا برای مشاهده دفاتر و اسناد، به محل کار آنان مراجعه کند.
در تبصره ۲ هم آمده است مودیان می توانند اظهارنامه مربوط به مالیات عملکرد خود را از طریق سامانه مودیان ارائه کنند. سازمان موظف است ترتیبی اتخاذ کند که اطلاعات مربوط به خرید و فروش مودی عینا به اظهارنامه مالیات بر عملکرد وی منتقل شود و مودی تنها موظف به ثبت سایر اقلام اطلاعاتی مورد نیاز برای محاسبه مالیات عملکرد نظیر حقوق و دستمزد، اجاره و استهلاکات بر اساس مقررات مربوط و ضوابطی که سازمان تعیین می کند، می باشد.
ماده ۲۰ این قانون نیز سازمان امور مالیاتی را مکلف کرده است است در چهارچوب دستورالعملی که به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد، آن دسته از اشخاص مشمولی که تمامی تکالیف مقرر در این قانون را رعایت کرده و از نرم افزارهای حسابداری مورد تأیید کارگروه راهبری سامانه مودیان استفاده می کنند، از ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع قوانین مالیات های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مستثنی کند.
سازمان امور مالیاتی بر اساس ماده ۲۱ این قانون همچنین مجاز است در صورت ثبت نام مودی در سامانه مودیان و انجام تکالیف قانونی مربوط، بدهی مالیات بر ارزش افزوده وی را که مربوط به سال ۱۳۹۶ و قبل از آن می باشد، مطابق دستورالعملی که توسط سازمان پیشنهاد شده و به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد، قطعی نموده و کلیه جریمه های متعلقه را به مدت سه سال تعلیق کند. در صورت ارتکاب تخلفات مذکور در ماده (۹) این قانون توسط مودی در طول زمان تعلیق و محکومیت وی در هیأت حل اختلاف مالیاتی، مودی حسب رأی هیأت، ملزم به پرداخت تمام یا بخشی از جریمه های تعلیق شده خواهد بود. پس از انقضای مهلت فوق الذکر در صورت عدم ارتکاب تخلفات مذکور در ماده (۹)، جریمه های تعلیق شده بخشوده می شود.
مروری بر مجموعه تمهیدات پیش بینی شده توسط قانونگذار، اعم از تکالیف قانونی و تشویقات و تسهیلات، نشان از اهمیت و نقش نصب و استفاده از پایانه های فروشگاهی در افزایش شفافیت اقتصادی و ارتقا عدالت مالیاتی دارد. موضوع دیگری که نباید بی توجه از کنار آن گذشت این است که وجود شفافیت در این تبادلات نقش پر رنگی نیز در رعایت حقوق مصرف کنندگان و مشتریان و افزایش آگاهی آنان از میزان مالیات های پرداختی دارد. انتظار می رود همچنان که تصویب این قانون نوید دهنده چشم اندازی امید بخش در حوزه موضوعات اقتصادی و مالیاتی بود، عمل به تکالیف قانونی مندرج در آن نیز این راه تحقق این چشم انداز را در عمل هموار کند.
تشویقها و تسهیلات قانون پایانه های فروشگاهی
به منظور شفافسازی فعالیتهای اقتصادی و سهولت در شناسایی درآمد واقعی مودیان و در نهایت، برقراری بیش از پیش عدالت مالیاتی در بخش صاحبان مشاغل، راهاندازی و بهرهبرداری از پایانههای فروشگاهی (صندوق مکانیزه فروش) در دستور کار سازمان امور مالیاتی کشور قرار گرفته است و براساس ماده ۲ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، کلیه اشخاص مشمول، مکلفاند به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی کشور مقرر میکند، نسبت به ثبت نام در سامانه مودیان اقدام نمایند.
لازم به ذکر است که سامانه فروش یک نظام جامع جمعآوری و پردازش اطلاعات در سطح ملی میباشد، به طوری که مهمترین و اصلیترین شالوده این نظام، دادهها و اطلاعات جمعآوری شده است که از مدیریت جریان اطلاعات مالیاتی و مودیان شروع شده و در نهایت، با مدیریت اطلاعات اقتصادی، تجاری و مالی مشمولین این قانون به تکامل میرسد.
از شهریور سال ۹۸ معادل ۱۵ گروه از فعالان اقتصادی که حدود ۵۰ شغل میشوند دستهبندی شد تا برای شفاف شدن درآمد، جلوگیری از فرار مالیاتی و کمک به فرآیند حسابرسی مالیاتی مکلف به ثبتنام در سامانه پایانه فروشگاهی و استفاده از کارتخوان باشند که اولین گروه از آنها، پزشکان و فعالان حوزه درمان (که مجوز فعالیت آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان نظام پزشکی ایران یا سازمان نظام دامپزشکی و سازمان دامپزشکی صادر میشود) بودند. پس از الزام پزشکان، نوبت به وکلا برای ثبتنام در پایانه فروشگاهی و استفاده از کارتخوان رسید که از اول مهر ماه سال ۱۳۹۸ ثبت نام آنها شروع شد و تا آخر دی ماه نیز ادامه داشت.
براساس ماده ۱۷ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، سازمان امور مالیاتی کشور موظف است در پنج سال اول پس از استقرار سامانه مودیان، به منظور تشویق صاحبان مشاغلی که فروشهای خود را با استفاده از پایانه فروشگاهی انجام داده و کالاها و خدمات موردنیاز خود را نیز از واحدهای اقتصادی عضو سامانه مودیان خریداری کنند، معادل بیست درصد(۲۰%) مالیات بر ارزشافزودهای که مودی در هر دوره به سازمان پرداخت میکند یا یک درصد (۱%) فروش وی (هرکدام کمتر باشد)، حداکثر تا شصت میلیون ریال (۶۰,۰۰۰,۰۰۰) در هر دوره مالیاتی به عنوان پاداش همکاری مودی، از مالیات بر ارزشافزوده دوره بعدی وی (و در صورتی که بیش از مالیات آن دوره باشد، دورههای بعد از آن) کسر کند.لازم به ذکر است، پاداش مودیان موضوع این ماده که طبق قانون، مشمول مالیات بر ارزشافزوده نیستند، از مالیات عملکرد آنها در همان سال کسر میشود. پاداشی که به این مودیان تعلق میگیرد، از پنجاهدرصد (۵۰%) مالیات عملکرد ابرازی آنان بیشتر نخواهد بود.
مطابق ماده ۱۸ قانون مذکور، سازمان امور مالیاتی موظف است به منظور تشویق مصرفکنندگان نهائی (اشخاص حقیقی) که خریدهای خود را از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی انجام میدهند، از هر ده صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط پایانههای فروشگاهی، یک صورتحساب را از طریق قرعهکشی و به صورت برخط انتخاب کرده و دو برابر مبلغی را که خریدار براساس آن صورتحساب به عنوان مالیات بر ارزشافزوده پرداخت نموده است، به حساب بانکی وی واریز نماید. در این راستا، مصرفکنندگان نهائی که از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی خرید میکنند، در صورت تمایل می توانند صورتحسابهای خرید خود و جوایز تعلق گرفته را مشاهده کنند.گفتنی است، جوایز موضوع این ماده تا میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق موضوع ماده (۸۴) قانون مالیاتهای مستقیم برای هر شخص در سال از شمول مالیات و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوط به این جایزه، معاف است. همچنین مصرفکنندگان نهائی می توانند از اصالت صورتحسابهای صادرشده توسط فروشندگان، اطمینان حاصل کنند.
یکی از تسهیلاتی که سازمان امور مالیاتی در راستای استفاده از پایانه های فروشگاهی در نظر گرفته است، پذیرش اظهارنامه ها بدون رسیدگی به آنهاست. گفتنی است وفق ماده ۲۰ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، سازمان امور مالیاتی مکلف است آن دسته از اشخاص مشمولی که تمامی تکالیف مقرر در این قانون را رعایت کرده و از نرمافزارهای حسابداری مورد تأیید کارگروه راهبری سامانه مودیان استفاده میکنند، از ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع قوانین مالیاتهای مستقیم و مالیات بر ارزشافزوده مستثنا کند.
تسهیلات بکار گیری سامانه های فروشگاهی برای مودیان و مصرف کنندگان
صندوق فروش ابزاری است که اطلاعات خرید و فروش را محاسبه و ثبت، سپس صورتحساب یا فاکتور را با تمام جزییات صادر می کند. استفاده از صندوقهای مکانیزه فروش توسط صاحبان مشاغل یکی از راهکارهای موجود در بسیاری از کشورهای جهان برای کنترل جریان گردش کالا در زنجیره تولید – مصرف، شفاف سازی اقتصاد کشور بالاخص برای اصلاح رویه های مورد عمل تعیین مالیات واحدهای شغلی که در رویه جاری عمدتا بدون اشراف به درآمد واقعی آنان و براساس توافق با اصناف انجام می پذیرد، می باشد. به عبارت دیگر یکی از مهمترین الزامات اصلی اجرای صحیح و دقیق قانون مالیات بر ارزش افزوده و قانون مالیاتهای مستقیم محسوب می گردد.
از دیگر مزایای نرم افزار صندوق فروشگاهی می توان موارد زیر را بیان کرد:
صرفه جویی در زمان; جلوگیری از اشتباهات; مدیریت بهتر و کنترل بیشتر بر فرآیندها; ارتقای بهره وری و سودآوری; بطور کلی سامانه صندوقهای مکانیزه فروش زمان لازم برای پردازش معاملات را کاهش می دهد. صندوقدار می تواند مشتریان را در صف سریع تر انتقال دهند و زمان کمتری را برای افراد بیشتری صرف کند.
یکی از مهمترین مزایای صندوق های فروش امنیت اطلاعات است. امنیت اطلاعات برای هر کسب و کار که کارت های بانکی قبول می کند، امری حیاتی است ضروری است که کسب و کارها مطمئن شوند که سیستم پردازش پرداخت آن ها با استانداردهای امنیت داده ها سازگار بوده و به صورت منظم به روز می شود. علاوه بر این، استفاده از سیستم صندوق فروش و برنامه حسابداری می تواند امنیت اطلاعات را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
از سوی دیگر بهکارگیری این سامانه برای فروشندگان و ارائهدهندگان خدمات نیز خالی از مزایا نیست بهگونهای که امکانات موجود در این نرمافزار میتواند اطلاعات جامعی در رابطه با موجودی کالاها در انبار ارائه داده و بیشترین و کمترین کالاهایی را که با تقاضای مشتریان مواجه شده است را مشخص نماید. از دیگر امکانات نرمافزار پوز میتوان به یکپارچهسازی عملیات حسابداری، مدیریت وجه نقد و بانک، ارائه گزارش فاکتورهای تسویه شده و تسویه نشده، عملیات اقساط، امور مربوط به پرسنل، امور مربوط به دارایی، گزارشات مالی، گزارش روزانه، گزارشات خرید و فروش، میزان موجودی کالاها، کالاهای رو به اتمام، مقدار فروش روزانه و سود حاصل از آن، تعیین کالاهای در حال انقضاء، تعیین اقلام پرفروش و به طور کلی ارائه گزارش دقیق از عملکرد کسبوکار اشاره کرد. همچنین استفاده از این سامانه، صرفهجویی در هزینه بهکارگیری نیروی انسانی و سرعت بخشیدن به روند انجام امور و کاهش ضریب خطا و افزایش دقت را نیز به دنبال خواهد داشت.
در طول چند سال اخیر، به دلایل مختلف که مهمترین آن نبود یک قانون مستقل جامع در خصوص استفاده از صندوقهای مکانیزه فروش میباشد، اجرای این طرح با مانع همراه شد.
به همین دلیل، سازمان امور مالیاتی کشور با آگاهی از اهمیت موضوع و همچنین نقش انکارناپذیر صندوقهای مکانیزه فروش در کاهش مشکلات جهت موجود در اجرای موثر قانون مالیات که به تبع آن گسترش پایه مالیاتی، اشراف ونظارت سازمان مالیاتی برحلقه های زنجیره مبادلات اقتصادی، وصول مالیات به طور واقعی وتحول درسیستم مالیات بردرامدکشور دست یافتنی خواهد بود و با امعان نظر به شرایط جامعه و نیز تجارب جهانی ” لایحه قانون استفاده، نگهداری ونظارت بر صندوقهای مکانیزه فروش”را تهیه کرده است.
سازمان امور مالیاتی کشور به موجب بند (ی) تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۳۹۸ و تبصره(۲) ماده(۱۶۹) قانون مالیاتهای مستقیم، کلیه صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی که مجوز فعالیت آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان نظام پزشکی ایران و یا سازمان نظام دامپزشکی و سازمان دامپزشکی ایران صادر میشود، مکلفند در چهارچوب آییننامه تبصره (۲) ماده (۱۶۹) قانون مالیاتهای مستقیم نسبت به نصب، راه اندازی و استفاده از پایانه فروشگاهی از ابتدای سال ۱۳۹۸ اقدام نمایند.
رویکرد سازمان در استقرار پایانههای فروشگاهی در مراکز درمانی عموما معطوف به نصب دستگاههای کارتخوان بانکی (POS) در این مراکز است. اتخاذ این رویکرد به چند دلیل صورت گرفته است. اول اینکه نصب این دستگاهها در مراکز درمانی تقریبا بدون تحمیل هزینه استقرار پایانه فروشگاهی بوده و دوم اینکه عموما دریافتکنندگان خدمات درمانی در کشور نیازمند دریافت صورتحساب خدمات ارائهشده به تفصیل نوع خدمات و مبلغ هر خدمت نبوده و صرفا یک رسید پرداخت وجه مورد تأیید سازمان امور مالیاتی از کفایت لازم برخوردار خواهد بود و سوم اینکه استفاده از دستگاههای کارتخوان بانکی نیازمند کاربر خاصی نبوده و عموما مردم و مراجعهکنندگان به مراکز درمانی خودشان مستقلا میتوانند از این دستگاهها استفاده کنند و در نتیجه نصب و استفاده از این نوع پایانه فروشگاهی برای مشمولان (جامعه پزشکی و دامپزشکی کشور) تقریبا بدون هزینه خواهد بود.
.
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.