پیشنهاد همه پرسی برای حذف یارانه ها
عضو کمیسیون امورداخلی کشور و شوراها در مجلس روز گذشته از طرح تقاضای برگزاری رفراندوم به منظور حذف یارانههای آشکار و پنهان در مجلس شورای اسلامی خبر داد. بر اساس این طرح قرار است موضوع حذف یارانهها و پرداخت مبلغ آن به مردم به طور مستقیم به همه پرسی گذاشته شود. به گفته ابوالفضل ابوترابی، […]
۶۳ میلیارد دلار یارانه پنهان!
به تازگی رییس سازمان برنامه و بودجه از وجود ۶۳ میلیارد دلار یارانه پنهان سخن گفته است. مسعود میرکاظمی یارانه حاملهای انرژی را نیز نزدیک به یکهزار و ۷۰۰ میلیارد تومان برآورد کرده و گفته است: یک عده که وضعیت مالی مطلوبی دارند و دارای اموال و دارایی زیادی هستند، بیشترین سهم را میبرند اما یک فرد روستایی، سهم بسیار اندکی از یارانه انرژی دارد.
همچنین، مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در این مورد گفته بود: لازم است روش پرداخت یارانه پنهان در کشور هدفمند شود اما در عین حال نباید در اجرای آن به کسی آسیبی هم برسد و ما معتقدیم چنین چیزی شدنی است.
تاکید رییس سازمان برنامه و بودجه و نمایندگان مجلس بر ضرورت مدیریت یارانه پنهان و ارائه آمار و ارقام درباره میزان آن خود گویای اهمیت این موضوع است. مقدار یارانه، چگونگی پرداخت آن و مهمتر از همه، اینکه به چه کسانی تعلق میگیرد و به چه کسانی تعلق نمیگیرد از حساسیت بالایی برخوردار است.
ناعادلانه بودن پرداخت یارانه ها
بیش از یک دهه از اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها میگذرد و به نظر میرسد به دلیل در نظر نگرفتن حساسیتهای فوق با اهداف اولیه قانون بسیار فاصله داریم. برای مثال در این سالها بخشی از یارانه پنهان ناشی از افزایش قیمت بنزین به صورت آشکار به همه مردم داده شده است. اما اعطای یارانه برابر به آحاد جامعه در عمل باعث شد که نیازمندان تحت پوشش واقعی قرار نگیرند.
این موضوع در یارانههای پنهان شدیدتر است. همه مردم به شکل یکسان از آن بهرهمند نمیشوند. برای مثال کسی که یک خانه بزرگ دارد و برق و آب بیشتری مصرف میکند بهره بیشتری از یارانههای آن نیز خواهد داشت. یا افرادی که فاقد خودرو هستند از یارانه بنزین بهرهای نمیبرند. این مساله به نوعی بیانگر توزیع ناعادلانه ثروت ملی در جامعه است.
میزان یارانه پرداختی به صورت پنهان بسیار بیشتر از یارانه نقدی و آشکار است. پس در مجموع افراد ثروتمند یا سه دهک بالای جامعه به مراتب یارانهای بیشتر از افراد ضعیف و دهکهای پایین دریافت میکنند. به عنوان مثال در یارانه انرژی دهک اول که پایینترین هزینه را دارد از ۵.۰۶ درصد و دهک دهم از ۱۴.۸۲ درصد آن را بهره مند هستند.
همچنین در خصوص ارز ۴۲۰۰ تومانی نیز شاهد هدررفت بخش عمده ای از منابع یارانه ای دولت بوده ایم. نگاهی به قیمت کالاهای اساسی در چند سال گذشته موید این مساله است.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این خصوص گفت: ارز ترجیحی نه تنها به هدف نهایی خود نرسید بلکه موجبات توزیع رانتهای چند ده هزار میلیاردی، هدر رفت منابع و همچنین ایجاد آشفتگی در بازار کالا را فراهم آورد.
مهدی طغیانی بیان کرد: با اتخاذ سیاست ارز ترجیحی در یک کشور، قیمت ارز در آن کشور ۲ نرخی خواهد شد و این نقطه، آغاز ایجاد رانت در اقتصاد است. برخی در این میان از لزوم کنترل زنجیره برای جلوگیری از ایجاد رانت سخن میگویند ولی واقعیت آن است که کنترل کل زنجیره با چندین هزار فردی که در آن دخیل هستند عملاً امری ناممکن است؛ بنابراین این رانت رفته رفته افزایش پیدا خواهد کرد.
پرداخت یارانه به انتهای زنجیره به جای اول زنجیره
در کشورهای پیشرفته به جای آنکه ارز ترجیحی را به اول زنجیره واردات تزریق کنند و به نوعی کالا را ارزان کنند، این یارانه را به آخر زنجیره ارائه میکنند. در این روش دولتها اعلام میکنند که کاری به قیمت نهایی کالای وارداتی ندارند ولی مابه تفاوت قیمت را به شکل یارانه به اقشار مختلف جامعه ارائه میکنند. در این خصوص طغیانی گفت: این روش در ۲ نوع قابل انجام است. یک روش همان سیستم کالابرگی است که طرحش در مجلس مدتی است که در دست بررسی قرار گرفته است. یک روش دیگر هم همان هدفمندی یارانههاست که به میزان یارانه نقدی پرداختی به خانوارها مبلغی برای تأمین حداقلهای معیشتی آنان پرداخت میشود.
آیا زمان حذف یارانه پنهان فرا رسیده است؟
اگر شرایط اقتصاد کلان مهیا باشد میتوان انتظار داشت که هم تولیدکنندگان در فضای رقابتیتری فعالیت کنند و هم مصرف کنندههای نیازمند یارانه در کنار دستیابی به یک منبع درآمد، در چگونگی مصرف یارانه خود نیز اختیار بیشتری داشته باشند. در این حالت میتوان انتظار رونق تولید را داشت. اما واقعیت این است که چنین پیامد مثبتی فقط در صورتی که سایر شرایط اقتصادی فراهم باشد رخ خواهد داد و اگر شرایط اقتصادی مناسب نباشد تورم شدید میتواند به سرعت نقش یارانههای نقدی در افزایش قدرت خرید یارانهبگیران را از بین ببرد. چنانچه اکنون یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان قادر نیست قدرت خریدی معادل اوایل اجرایی شدن آن به خانوارهای ایرانی بدهد و در عمل، نقش خاصی در پوشش سبد هزینه خانوار ندارد. اگر بخواهیم سیاست حذف یارانههای پنهان به بالا رفتن واقعی سطح رفاه اقشار ضعیف جامعه منجر شود، باید تلاش کنیم با تقویت شاخصهای کلان اقتصادی و کنترل و کاهش تورم از تکرار تجربه پیشین پرداخت یارانه نقدی در گذشته جلوگیری کنیم.
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.