زخم کهنه آب بر تن جزیره

جزیره قشم با وسعتی نزدیک به ۱۵۰۰ کیلومترمربع، بیشترین سواحل و کرانه‌ها را در میان جزایر خلیج فارس به خود اختصاص داده است. برای رسیدن از شهر قشم در شرقی‌ترین نقطه جزیره به روستای باسعیدو در غربی‌ترین منقطه آن، باید مسافتی بیش از ۱۳۵ کیلومتر را طی کرد. ۶۰ روستا و شش شهر در جزیره قشم قرار دارد. بزرگترین جزیره خلیج فارس همچنین حدود ۵۰۰ کیلومتر ساحل دارد و بواسطه حضور در منطقه استراتژیک تنگه هرمز همواره مورد توجه بوده است.

رطوبت نسبی هوا در قشم بالاست. اختلاف درجه حرارت فصلی این جزیره نیز بسیار زیاد است. در گرم‌ترین زمان ها (۱۰ تیر تا ۱۰ شهریور) دمای هوای جزیره به بالای ۴۰ درجه سانتی گراد می رسد و در سردترین اوقات (دی و بهمن) دمای هوا حدود ۱۵ درجه سانتی گراد است. میانگین بارش سالانه جزیره قشم در طول سال‌های گذشته ۱۸۳ میلی متر ثبت شده است. بزرگترین جزیره خلیج فارس تنها میانگین ۱۱ روز بارندگی در سال دارد.

سال‌هاست که تنش آبی در جزیره قشم به اوج رسیده است. هر ساله با آغاز فصل بهار و گرم شدن هوا، مشکل تامین آب مورد نیاز روستاها خود را به نمایش می‌گذارد. از وسعت ۱۵۰۰ کیلومترمربعی جزیره قشم، تنها ۳۰۰ کیلومترمربع آن متعلق به محدوده منطقه آزاد است و مابقی مساحت جزیره در محدوده منطقه ویژه اقتصادی قرار گرفته است. براساس شرح وظایف تعیین شده از سوی دولت، آبرسانی در منطقه ویژه اقتصادی قشم که عمده روستاها از مرکز تا غرب جزیره قشم را شامل می‌شود و همچنین شهر درگهان (با وجود قرار گرفتن در محدوده منطقه آزاد قشم) با آبفای هرمزگان است.

کمبود منابع بودجه‌ای اما موجب شده تا روند آبرسانی به روستاهای غرب جزیره همچنان با مشکل مواجه باشد. اواسط خردادماه امسال بود که ظرفیت این آبشیریکن از ۴۰۰ مترمکعب به ۱۶۰۰ افزایش پیدا کرد. با افزایش ظرفیت صورت گرفته، آبرسانی به ۱۳ روستای غرب جزیره سرعت بیشتری گرفت. تقریبا ۱۰ هزار ساکن این روستاها هستند. همان زمان بود که عادل پیغامی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در مراسم بهره‌برداری از طرح افزایش ظرفیت آب‌شیرین‌کن باسعیدو تعارف را کنار گذاشت و صراحت اعلام کرد: «مسوولیت تامین آب، آبرسانی و پرداخت یارانه تولید و توزیع در روستاهای جزیره قشم برعهده آبفای استان هرمزگان بوده و این نهاد به بخشی از وظایف ذاتی خود عمل نکرده است.» چند پس از آن نیز آب‌شیرین‌کن به شبکه آبرسانی داخلی روستای بندری باسعیدو متصل شد.

تا زمان تهیه این گزارش برخی روستاهای غرب جزیره قشم مانند مرادی و گوری ماه‌هاست که دسترسی به آب سالم و قابل شرب که از طریق لوله به روستاها برسد، ندارند. سایر روستاهای غرب جزیره وضعیت بهتری دارند. آنها بین ۴۵ تا ۷۰ روز از آب لوله‌کشی بی‌بهره هستند. آب لوله‌کشی برای روستاهای بخش مرکزی جزیره قشم بطور متوسط هر ۳۰ تا ۴۵ روز تامین می‌شود. این آمار برای شهر درگهان که یکی از قطب‌های تجارت جزیره است ۲۵ روز است. شهر قشم اما وضعیت باثباتی دارد. هرچند اواسط تیرماه امسال بود که نوسانات برق موجب از مدار خارج شدن آب‌شیرین‌کن شهر قشم شده بود و همین مساله قطعی آب ساعتی برخی از مناطق شهر قشم را هم به همراه داشت.

قطعی آب شهر قشم در ایام تعطیلات نوروز و در زمان اوج حضور گردشگران در جزیره نیز وجود داشت. آن زمان با برنامه‌ریزی و اعلام برنامه زمان‌بندی، کم بود منابع و قطعی آب شهر، مدیریت شد. حالا اما مسئولان شرکت آب، برق و تاسیسات قشم که ماموریت تامین آب شهر قشم و محدوده منطقه آزاد را برعهده دارند، می گویند: با توجه به حضور گردشگران و افزایش تعداد خانه‌هایی که به صورت شبانه در اجاره مسافران قرار می‌گرفت، جیره‌بندی آب در ایام نوروز کریزناپذیر بوده است.

*یارانه ۱۰۰  میلیارد تومانی منطقه آزاد برای آب

شهرام داوری، مدیرعامل شرکت آب، برق و تاسیسات سازمان منطقه آزاد قشم در نشست خبری با اصحاب رسانه جزیره قشم گفت: قیمت تمام شده تولید آب در شهر قشم به دلیل داشتن امکانات زیرساختی و نیروهای متخصص کمتر از نُرم کشوری و حدود ۱۹ هزار تومان است در حالی که در نقاط دیگر کشور هر مترمکعب آب از طریق سیستم‌های شیرین‌کننده ۲۱ هزار تومان می‌باشد. آب تولیدی در قشم با قیمت ۷ تا ۸ هزار تومان در هر مترمکعب به مردم فروخته می‌شود و بقیه قیمت تمام شده آن به عنوان یارانه از سوی سازمان منطقه آزاد قشم با هدف رفاه حال مردم جزیره پرداخت می‌شود.

داوری در ادامه توضیح داد: روزانه در قشم ۲۰ هزار متر مکعب آب تولید می‌شود که با احتساب سوبسید ۱۲ هزار تومانی آن، در حقیقت سازمان منطقه آزاد قشم روزانه ۲۴۰ میلیون تومان، هر ماه بیش از ۷ میلیارد تومان و در هر سال نزدیک ۱۰۰ میلیارد تومان یارانه آب پرداخت می‌کند.

براساس صحبت های داوری در حال حاضر ۲۳ هزار مشترک در شهر قشم و ۷ هزار مشترک دیگر در پنج روستا و خانه‌های مسکن مهر شهر قشم از خدمات آبرسانی شرکت آب، برق و تاسیسات قشم بهره مند هستند. مدیرعامل شرکت آب، برق و تاسیسات قشم همچنین از ادامه روند توزیع آب شرب رایگان به چند روستای هدف در جزیره قشم خبر داد.

*تامین آب روستاها با آبفای هرمزگان است

تامین آب مورد نیاز روستاهای قشم براساس مصوبات دولت بر عهده شرکت آب و فاضلاب استان هرمزگان است. شرکت آب، برق و تاسیسات سازمان منطقه آزاد قشم براساس قانون، موظف به تامین آب برای ۳۰ هزار مشترک خود در ۳۰۰ کیلومترمربع از جزیره یک هزار و ۵۰۰ کیلومتر مترمربعی قشم است. آبرسانی به روستاهای جزیره وظیفه شرکت آب، برق و تاسیسات قشم نیست اما مدیرعامل سازمان منطقه آزاد به حل مشکل آب در تمام جزیره قشم تاکید دارند که در این زمینه اقدامات مختلفی انجام شده است.

توزیع آب رایگان به چند روستای هدف در جزیره قشم براساس دستور دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور از اسفند ماه سال گذشته آغاز شده و این روند همچنان با تحویل تانکر از سوی دهیاری روستاهای کانی، دوستکوه، مرادی و گوری ادامه دارد. در سه ماه نخست اجرای این طرح، روزانه ۱۵۰ مترمکعب آب به صورت رایگان به صورت منزل به منزل تحویل داده شد. در حال حاضر تنها تانکر شرکت آب و برق و تاسیسات به این موضوع اختصاص داده شده است ولی با این جمعیت و روستاهای دارای تنش آبی سرعت بسیار پایین است و هزینه حمل قیمت آب در غرب جزیره چندین برابر شده است.

سعید قلیچی / خبرنگار