در این سمینار، «کتایون ولیزاده»، مشاور مدیر عامل و مدیر پروژه «روشهای نوین تامین مالی»، صندوق، اظهار کرد: تامین مالی مهمترین دغدغه بنگاههای تولیدی است و وجود صندوقهای تضمین سبب تسهیل تامین مالی برای بنگاههای کوچک اقتصادی میشود. تامین مالی در قالب بدهی و سرمایه صورت میگیرد که در روش اول، فرد تعهد به بازپرداخت در سررسید بوده و مالکیت شرکت وی حفظ میشود و همراه با ریسک است؛ اما در روش دوم، نیاز به بازپرداخت وجود نداشته و بخشی از مالکیت شرکت واگذار شده و ریسکی ندارد.
وی در بخش دیگر سخنانش به علل عدم دسترسی بنگاههای کوچک و متوسط به تسهیلات بانکی، اشاره و تاکید کرد: عدم توانایی برای پرداخت سود بالای بانکی، درخواستهای متعدد واحدهای کوچک اقتصادی، عدم توجیه اقتصادی ارزیابی این درخواستها در شبکه بانکی، فقدان وثایق سهلالبیع و عدم اعتماد بانک به وثایق غیرسهلالبیع، از جمله علل عدم دسترسی بنگاههای کوچک و متوسط به تسهیلات بانکی شده است.
ولیزاده افزود: صنایع کوچک و متوسط برای دسترسی به تسهیلات و منابع بانکی با موانع متعددی روبهرو هستند. صندوقهای ضمانتی به عنوان واسطه میان بانک و بنگاه کوچک و متوسط قرار گرفته و با اعتبارسنجی و کاهش ریسک اعتباری شرایط را برای دریافت و استفاده از تسهیلات بانکی فراهم میکند. صندوقهای ضمانت، مهمترین ابزار دولتها در تامین نیاز مالی بنگاههای کوچک و متوسط هستند. این صندوقها در کشورهای نوظهور که شکاف تامین مالی در آنها بیشتر از کشورهای توسعه یافته است، نقشی کلیدی و کاتالیزوری ایفا میکنند.
*خدمات اصلی صندوق ضمانت سرمایهگذاری صنایع کوچک
او در ادامه به معرفی صندوق ضمانت سرمایهگذاری صنایع کوچک پرداخت و تاکید کرد: واحدهایی مشمول خدمات صندوق ضمانت سرمایهگذاری صنایع کوچک خواهند شد که دارای اشتغال کمتر از ۵۰ نفر نیروی انسانی و مجوز تولید از نهادهای متولی باشند. واحدهای متقاضی دارای اولویت برای استفاده و دریافت خدمات از صندوق ضمانت سرمایهگذاری صنایع کوچک، واحدهایی هستند که دارای طرحهای دانشبنیان تولیدی، طرحهای صادراتی یا توسعهای، طرحهای ایجادی با پیشرفت فیزیکی حداقل ۶۰ درصد و طرحهای اشتغالزا و نیازمند تامین سرمایه در گردش باشند. از ویژگیهای این صندوق ضمانت میتوان به حمایت ۱۰۰ درصد دولتی، پذیرش وثایق و تضامین سهل و متنوع، فرآیند الکترونیکی صدور ضمانتنامه، عدم دریافت سپردههای تودیعی در ضمانتنامههای پیمانکاری، صدور ضمانتنامه برای خرید اعتباری، پایین بودن نرخ کارمزد، پوشش ۱۰۰ درصدی و… اشاره کرد.
وی بخش دیگر سخنانش را به فرآیند اقدامات صندوق ضمانت سرمایهگذاری صنایع کوچک اختصاص داد و تاکید کرد: پس از دریافت مستندات از سوی متقاضیان دریافت ضمانتنامه، صندوق ضمانت سرمایهگذاری صنایع کوچک اقدام به رتبهبندی متقاضیان در ۶ گروه اعتباری از کمریسک به پرریسکترین میکند. با توجه به رتبه هر متقاضی و مبلغ ضمانت نامه درخواستی، شرایط صدور ضمانتنامه شامل میزان درصد وثایق و تعداد ضامنین مورد نیاز پس از تصویب در ارکان اعتباری صندوق، به متقاضی اعلام میشود.
ولیزاده صدور انواع ضمانتنامه را از خدمات صندوق ضمانت سرمایهگذاری صنایع کوچک معرفی و تشریح کرد: صدور ضمانتنامه پیمانکاری، ضمانتنامه اعتباری به نفع بانکها و موسسات اعتباری، ضمانتنامه خرید اعتباری، تجهیز تسهیلات بانکی از خدمات اصلی صندوق میباشد. ولی اخیرا دو نوع جدید ضمانتناهم نیز به خدمات صندوق اضافه شده است که تولیدکنندگان را از مراجعه به بانکها برای اخذ تسهیلات بینیاز میکند.
*خدمات نوین صندوق ضمانت سرمایهگذاری صنایع کوچک
«کتایون ولیزاده» در ادامه افزود: درعین حال طی چند سال اخیر، شیوههای نوینی تامین مالی در کشور رواج پیدا کرده است. ما نیز در صندوق تلاش میکنیم همراستا با مدلهای تامین مالی نوین، ضمانتنامههای ویژه این حوزهها را نیز صادر کنیم. یکی از حوزههای جدید در این بخش، تامین مالی جمعی (crowdfunding) است که توسط سکوهای تامین مالی جمعی مورد تایید فرابورس انجام میشوند. در این بخش نیز صندوق به عنوان رکن ضامن عمل میکند و «ضمانتنامه تامین مالی جمعی» که یک نوع ضمانتنامه تعهد پرداخت است صادر میکند. براساس این ضمانتنامه در صورتی که به هر دلیلی تولیدکننده جذب کننده سرمایه بر بستر سکوی تامین مالی جمعی، نتواند در سررسید به تعهد خود عمل کند، صندوق به سرمایهگذاران «تامین مالی جمعی»(کراد فاندینگ) تادیه خسارت میکند.
وی همچنین به تشریح محصول جدید صندوق ویژه تامین مالی زنجیرهای اشاره کرد: در سالهای اخیر زنجیره تامین و مسئله تامین مالی آن اهمیت بسزایی یافته است. بههمین جهت صندوق محصول نوینی بهنام «ضمانتنامه تامین مالی زنجیره تامین» تدوین کرده است که یک محصول کاملا ابتکاری است. در چارچوب این ساختار، تعدادی بنگاه که در قالب زنجیره تامین فعالیت میکنند، شناسایی شده، سپس بنگاه تولیدکننده ارزیابی اعتباری شده و به پشتوانه ضمانتنامه صندوق برات الکترونیک برای آن صادر میشود،
مشاور مدیر عامل و مدیر پروژه «روشهای نوین تامین مالی» خاطرنشان کرد: این برات الکترونیک تضمین شده از سوی صندوق، میتواند به عنوان یک ابزار پرداخت تعهدی در طول زنجیره بین بنگاهها استفاده شود. در سررسید برات در صورتیکه بنگاه تولیدکننده (حلقه اول) نتواند به تعهدات خود عمل کند، صندوق تادیه خسارت میکند. تامین مالی بدین صورت میتواند تا ۴۰ درصد به کاهش هزینههای تامین مالی زنجیره، بهبود ارزش زنجیره و تسهیل فعالیتهای بنگاههای اقتصادی کمک کند.
کلام پایانی
در پایان سخنرانی ولی زاده در پاسخ به سوال سحرخیز، رییس جلسه در خصوص تضعیف رتبهبندی تولیدکنندگان نزد بانکها در سالهای اخیر به واسطه مشکلات اقتصادی اظهار داشتند: رتبهبندی صندوق مستقل از سیستم بانکی بوده، در نتیجه این امر تاثیری بر رتبه آنها نداشته و صرفا نداشتن چک برگشتی، فعال بودن واحد تولید و اثبات توانایی در بازپرداخت دیون در سررسید برای صندوق به عنوان یک نهاد حمایتی مهم است.
وی در پاسخ به نکتهای از سوی یکی از حضار در خصوص اهمیت تعامل بیشتر بین صندوق و بانک، پاسخ داد: براساس آمار اتاق بازرگانی بین الملل، بیش از ۹۰ درصد معاملات جهان بصورت حساب باز، به عبارتی بدون مداخله ابزارهای تعهدی بانکها همچون اعتباراسنادی و برات اسنادی وصولی، صورت پذیرد. برای تضمین و یا کاهش ریسک اعتباری معاملات حساب باز میتوان از روشها یا ابزاری همچون گزارش اعتباری، تاییدیه یا رتبهبندی اعتباری، بیمهنامه اعتباری، ضمانتنامه اعتباری، فکتورینگ، فورفیتینگ، فکتورینگ معکوس یا همان SCF و … استفاده کرد. متاسفانه در ایران بسیاری از این ابزارها، هنوز جایگاه لازم خود را پیدا نکردهاند و نیاز به توسعه دارند.
«حمید آذرمند»، مدیر سابق تامین مالی زنجیرهای، دیگر سخنران این همایش بود که در خصوص مفاهیم تامین مالی، اهمیت تامین مالی زنجیرهای و نکات کلیدی «قانون تامین مالی تولید و زیرساختها» توضیحاتی ارائه دادند