راه فرار صنایع قشم از خاموشی

هر سال با ورود به فصل گرم سال، واحدهای صنعتی و کشاورزی و شبکه خانگی از زیان قطعی برق و مشکلاتی که با آن مواجه می‌شوند گلایه می‌کنند. هرچند در سال های گذشته مدیران دولت سیزدهم مدعی کاهش خاموشی‌ها شدند و وعده تابستان بدون خاموشی را دادند، اما قطعی برق صنایع و شبکه خانگی در تابستان ۱۴۰۳ از همان هفته ابتدایی تیرماه آغاز شده است. بررسی ها نشان می دهد که از تابستان سال ۱۴۰۰، صنایع با کمبود یا قطعی برق روبه‌رو شدند. از تابستان همان سال بود که قطعی‌های پیاپی برق موجب خساراتی جدی به صنایع شد تا حدی که برخی از تولیدکنندگان اعلام کردند که این ناترازی‌ها موجب از دست رفتن بخشی از مشتری‌های بین‌المللی آنها شده است. قطعی برق خانوارها به‌طور متعدد در تابستان ۱۴۰۰ موجب شد تا دولت سیزدهم تامین برق خانگی را در اولویت برق‌رسانی قرار دهد که این امر موجب خسارت برخی از صنایع شد.

فعالان اقتصادی می گویند که چالش ناترازی برق همچنان ادامه دارد. ناترازی مشکل جدی صنعت برق کشور است که با شروع موج گرما خود را نشان می‌دهد و در کنار قطعی برق منازل، قطعی برق صنایع رخ می‌دهد که فعالان اقتصادی آن را زمین گیر کردن صنعت خوانده‌اند. گروهی از کارشناسان معتقدند که مسئله قطعی برق طی سه سال متمادی می‌تواند فراتر از خسارات آنی و مستقیم باشد. کمبود برق، اثرات زنجیره‌ای و بلندمدتی بر کل اقتصاد کشور دارد. کاهش تولید موجب کمبود کالا در بازار، افزایش قیمت‌ها و در نهایت تورم در بخش مشخصی (تورم نقطه‌ای) از صنعت خواهد شد.

از سوی دیگر عدم توانایی در تحویل به موقع سفارش‌ها، به ویژه در بخش صادرات، می‌تواند به از دست رفتن بازارهای بین‌المللی منجر شود؛ این امر می‌تواند در شرایطی که کشور با تحریم‌های اقتصادی مواجه است اهمیتی دوچندان بیاید. بر همین اساس آسیب‌های ناشی از خاموشی‌های مکرر برق برای صنایع تبدیل به یکی از موضوعات مورد گلایه این روزهای صاحبان واحدهای صنعتی شده است که از این رهگذر دچار خسارت‌های فراوان می‌شوند؛ موضوعی که نه‌تنها منجر به ورود زیان‌‌های جدی به واحدهای تولیدی و صنعتی می‌شود بلکه باعث ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به توسعه کشور نیز خواهد شد.

گزارش های مختلفی طی سال های گذشته از سوی دستگاه ها و مراکز مطالعاتی مختلفی منتشر شده است که در تمامی آنها ذکر شده که قطعی‌های ناگهانی و مکرر برق، آسیب‌های جدی به ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی وارد کرده است. این آسیب‌ها شامل خرابی قطعات الکترونیکی، فرسودگی زودرس تجهیزات، اختلال در فرآیندهای تولید و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود. در صنایع حساس مانند فولاد و پتروشیمی، قطع ناگهانی برق می‌تواند به توقف فرآیندهای حساس تولید و خرابی محصولات نیمه‌ساخته منجر شود که خسارات مالی هنگفتی را به دنبال دارد. کاهش تولید ناشی از قطعی برق، توان رقابتی صنایع ایران را در بازارهای جهانی کاهش داده است. همچنین، عدم اطمینان از تداوم تولید، امکان عقد قراردادهای بلندمدت صادراتی را محدود کرده است. این مسئله می‌تواند در بلندمدت به از دست رفتن بازارهای صادراتی ایران منجر شود.

 مورد ویژه جزیره قشم

جزیره قشم در حال حاضر دارای چهار نیروگاه تولید برق فعال است. سیاست های تشویقی و ترغیبی سازمان منطقه آزاد قشم طی سال های گذشته موجب شده تا برنامه ریزی های صورت گرفته برای تولید نیروگاه در این جزیره در فاصله زمانی کوتاهی، اجرایی شود. در حال حاضر سه نیروگاه فسیلی و یک نیروگاه خورشیدی در زمینه تولید برق در جزیره قشم است. این نیروگاه ها اما به دلیل کمبود گاز مورد نیاز، این روزها با ظرفیتی کمتر از حداکثر توان خود به تولید برق می پردازند. ظرفیت تولید فعلی این نیروگاه ها بالغ بر ۶۰۰ مگاوات است و در صورت تامین سوخت گاز مورد نیاز، تا ۹۰۰ مگاوات قابلیت افزایش تولید را دارا هستند. با این حال مدت هاست که مسئولان منطقه آزاد قشم اعلام می کنند که این نیروگاه ها نه تنها توانایی تامین برق مورد نیاز تمامی جزیره (بخش های خانگی، آبشیرین کن ها و واحدهای تولیدی و صنعتی) را دارند، بلکه مازاد برق خود را به شبکه برق سراسری نیز انتقال می دهند. پیش از این نیز اعلام شده بود که جزیره قشم از لحاظ تولید و صادرات برق در وضعیت مناسبی قرار دارد و باید برای جلوگیری از خام فروشی برق و تولید ثروت برای مردم جزیره به سمت راه اندازی صنایعی حرکت خود را آغاز کرده تا از این طریق ارزش افزوده بیشتری برای این منطقه ایجاد می کنند.

در حال حاضر بیش از ۲۳۰ واحد تولیدی و صنعتی در شاخه های مختلف در منطقه آزاد قشم فعالیت دارند. نگاهی به مجموعه این واحدها نشان می دهد که عمده واحدهای تولیدی و صنعتی فعال در منطقه آزاد قشم در حوزه های شناورسازی، پوشاک، دخانیات، تولید لوازم آرایشی و بهداشتی مشغول فعالیت هستند. این واحدها علاوه بر اشتغالزایی برای نیروهای کار حاضر در جزیره قشم با هدف گذاری صحیح صورت گرفته طی سال های گذشته، نقش موثری در مثبت شدن تراز تجاری این منطقه آزاد ایفا کردند. هفته نخست اردیبهشت ماه سال جاری بود که مرتضی صابری، مدیر صنعت، معدن و تسهیل تولید سازمان منطقه آزاد قشم اعلام کرد: حدود دو ماه از تابستان سال گذشته صنایع فعال در شهرک‌های صنعتی قشم به دلیل قطع برق بین ۲ تا ۳ روز در هفته بیش از ۴۰ میلیارد ریال ضرر کردند.

مکاتبه برای فرار از خاموشی صنایع

صنایع و تولیدکنندگان جزیره قشم مانند سایر واحدهای صنعتی و تولیدی در سراسر کشور، تابستان با معضل خاموشی مواجه هستند. این خاموشی ها در حالی برای واحدهای صنعتی قشم ایجاد می شود که این جزیره با وجود چهار نیروگاه تولید برق، توان تامین برق مورد نیاز تمامی بخش های جزیره را داراست. در این میان مذاکرات و رایزنی های مختلفی جهت رفع چالش خاموشی برای واحدهای تولیدی فعال در منطقه آزاد قشم صورت گرفته است. در آخرین نمونه از این پیگیری ها، عادل پیغامی، رییس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم نامه ای علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو دولت سیزدهم جهت رفع مشکل قطعی برق صنایع جزیره قشم در فصل تابستان نوشته است. مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در این نامه با اشاره به تولید مازاد برق توسط ۳ نیروگاه فسیلی و یک نیروگاه خورشیدی فعال در جزیره قشم، اعلام کرده است که این نیروگاه ها نه تنها توان تامین برق مورد نیاز جزیره را تامین می کنند، بلکه مازاد برق تولیدی خود را نیز به شبکه برق سراسری کشور انتقال می دهند. در بند دیگری از این نامه اعلام شده است که نیروگاه های فعال در جزیره قشم در حال حاضر توان تولید ۶۰۰ مگاوات برق را دارا هستند و در صورت تامین گاز مورد نیاز این نیروگاه ها، توان تولید برق آنها به ۹۰۰ مگاوات خواهد رسید.

انتظار برای پاداش خودکفایی

پیغامی در نامه خود به وزیر نیرو همچنین عنوان کرده است که با وجود تلاش های صورت گرفته در مسیر ایجاد خودکفایی تولید برق جزیره و تامین برق صنایع و واحدهای تولیدی جزیره به عنوان یکی از اهداف عالیه سازمان منطقه آزاد قشم، «دیسپچینگ» وزارت نیرو بدون توجه به تلاش های صورت گرفته و برنامه های اجرایی شده جهت خودکفایی و تبدیل شدن این جزیره از مصرف کننده برق شبکه سراسری به صادرکننده برق در فصل تابستان، صنایع جزیره قشم را نیز مانند سایر مناطق کشور مشمول رویه های قطعی برق می کند. تاکید مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در این نامه بر این نکته است که انتظار می رود با وجود حبس برق، در برخورداری صنایع فعال منطقه آزاد از برق، با قطعی روبرو نباشیم. پیغامی در بخش دیگری از نامه خود به محرابیان آورده است که منطقه آزاد قشم انتظار دارد از حداقل پاداش خودکفایی برق جزیره و تولید برق مازاد و انتقال آن به شبکه سراسری و کمک به تولید برق سراسری، از قطعی برق صنایع در فصل تابستان در جزیره معاف شود تا مشوقی برای منطقه آزاد جهت توسعه تولید برق در این منطقه در برنامه های آینده خود گردد. در بخش پایانی این نامه همچنین ذکر شده است که عدم توجه به تلاش منطقه آزاد در تولید برق و عدم تشویق مذکور باعث نارضایتی ذینفعان و ساکنان این منطقه خواهد گردید.

سعید قلیچی / خبرنگار