کار سخت دولت چهاردهم در بازار کار

با توجه به مشکلات کسری بودجه و نیاز به تأمین مالی مصارف جاری، دولت چهاردهم باید روی توسعه به شکل غیربودجه‌ای و با تکیه بر مشارکت بخش‌های غیردولتی متمرکز شود. کارشناسان معتقدند که در این مسیر یکی از مهم‌ترین راه‌ها، حساب ویژه روی سرمایه‌های خرد مردمی است که با یک بستر جذاب، امکان تحقق این امر فراهم خواهد شد و انباشت این سرمایه‌های خرد مردمی روی یکدیگر می‌تواند مبالغ بالایی را ایجاد کند که زمینه اجرای پروژه‌های کلان را در کشور به وجود می‌آورد. از طرف دیگر، یکی از راهکار‌های پیش رو برای ایجاد رونق اقتصادی در کشور این است که از سرمایه‌های مردمی بهره برداری شود. در حال حاضر سرمایه‌های مردمی در کشور ما به سمت بازار‌های مخرب و واسطه‌ای سرازیر شده‌اند، این در حالی است که فعالیت‌های دلالی ضرر زیادی برای اقتصاد ملی دارند. زیان این نوع اقدامات به حدی است که در کشور‌های پیشرفته بیشترین مالیات بر فعالیت‌های سوداگرانه اعمال می‌شود تا از رونق اینطور اقدامات در کشور جلوگیری به عمل آید.

در حال حاضر بازار‌های واسطه‌ای و دلالی از جذابیت بیشتری برخوردارند و توانسته‌اند سرمایه‌های مردمی را به خودشان جلب کنند. برای تغییر این شرایط، دولت باید سیاستگذاری‌های جدی داشته باشد. از طرف دیگر دولت سیزدهم هم در حوزه اقتصاد وعده‌هایی داده بود که نکات مثبت و منفی رقم زد. در بهبود محیط کسب و کار، سیاست تولید مسکن، انضباط مالی و برخورد جدی با موسسات مالی مساله دار اقداماتی داشت، اما درباره بحث رونق بازار سرمایه، کنترل تورم و کاهش شکاف طبقاتی و فقر کارنامه قابل دفاعی حاصل نشد. با این نگاه باید پذیرفت که دولت چهاردهم، هم در بعد داخلی و لزوم بهبود محیط اقتصاد کلان و کنترل ناترازی‌های اقتصاد کلان و هم در بعد بین‌المللی و کاهش شدت تحریم‌های اقتصادی کار سختی در پیش رو خواهد داشت.

کارشناسان می گویند گام اول بهبود محیط کسب‌وکار که تسهیل دریافت مجوز است تا حدودی زیادی انجام شده و تلاش می‌کنیم باقی آن که به وزارت کشور مربوط می‌شود را نیز به هر قیمتی شده تا پایان این دولت به انجام برسانیم. گام دوم تسهیل صدور مجوزها باقی می‌ماند که مقررات‌زدایی است. اکنون شخصی می‌رود مجوزی دریافت می‌کند، پس از آن با انبوهی از مقرراتی که او را آزار می‌دهد مواجه است و به درگیری‌هایی از تغییرات ناگهانی مقررات تا بی‌تعهدی به تکالیف حکومت دچار می‌شود. پیشنهاد برخی از کارشناسان به دولت بعدی این است که مسیر نهضت مقررات‌زدایی که در دولت سیزدهم آغاز شد را ادامه دهد. رئیس‌جمهور آینده با ایده حذف قوانین مانع‌زا فعالیت خود را آغاز کند. این قوانین دست‌و‌پا گیر واقعا یار کمکی ترامپ و بایدن هستند تا به تحمیل فشار به‌علاوه تحریم، کشور را زمین بزنند. امیدوارم تسهیل کسب‌وکار با نیت خلق ثروت و رفاه برای خدمت به مردم ایران انجام شود.

در حوزه بازار کار، کارشناسان معتقدند که در وضعیت فعلی و آینده، توسعه بازار کار از طریق روش‌های سنتی دیگر امکان‌پذیر نیست. به باور آن‌ها، ایجاد ظرفیت‌های جدید نیازمند تغییر راهبرد و استراتژیک در بازار کار و اقتصاد کشور است، بنابراین باید ظرفیت‌های متفاوت و جدیدی برای بازار کار جست‌وجو و تعریف کتیم. برخی معتقدند که درباره توسعه بازار کار و ایجاد ظرفیت‌های جدید برای مشاغل در بازار کار، حتما باید تغییرات اساسی ایجاد کرد. در وضعیت فعلی و آینده، توسعه بازار کار از طریق روش‌های سنتی امکان‌پذیر نیست. حتما ایجاد ظرفیت‌های جدید نیازمند تغییر راهبرد و استراتژیک در بازار کار و اقتصاد کشور است، بنابراین باید ظرفیت‌های متفاوت و جدیدی برای بازار کار جست‌وجو و تعریف کرد. برای این منظور استفاده از فناوری‌های جدید در حوزه آی‌تی، استفاده از اینترنت و فضای مجازی و پلتفرم‌های اینترنتی، مهم‌ترین و اساسی‌ترین رویکردهای اشتغال در دنیای امروز دنیا محسوب می‌شود و قطعا کشور ما هم باید به سمت آن‌ها حرکت کند.

از طرف دیگر با وجود توجهی که به این موضوع در کشور شده، اما ما هنوز در اول راه هستیم و باید برنامه‌ها و سیاست‌های جامع و فراگیری را برای استفاده از این ابزارها و فناوری‌های جدید در کشور به‌کار بگیریم و بستر آن را در کشور فراهم کنیم. در این میان چند عامل مهم، ضرورت شناخت و توسعه مشاغل جدید را در حوزه آی‌تی، اینترنت و فضاهای مجازی برای کشور ایجاب می‌کند. اولین آن‌ها، فرصت‌های بی‌نظیر مشاغل به صورت گسترده و متنوع در این فضا است که ما در بخش‌های دیگر چنین شرایطی را نداریم. دومین موضوع، اهمیت اقتصاد دیجیتال است. الان سهم اقتصاد دیجیتال در دنیا تا حدود ۴۵ درصد افزایش پیدا کرده و ما هنوز واقعا جایگاهی نداریم. همچنین سومین موضوعی که می‌خواهم اشاره کنم، کاهش هزینه‌ها، کوتاه کردن روش‌ها و از بین بردن روش‌های سنتی و فیزیکی در بازار کار است که هم سرعت کارها را می‌تواند با استفاده از فناوری‌های جدید افزایش دهد و هم می‌تواند بهره‌وری را بالا ببرد.

دردسرهای بهره وری پایین

در همین حال حمید حاج اسماعیلی، کارشناس حوزه کار می گوید: یکی از مشکلات اساسی در کشور ما، همین پایین بودن بهره‌وری است. ما هزینه‌های سنگینی را به دلیل بهره‌وری پایین نه فقط در بخش نیروی کار که استفاده از ابزار و امکانات را با کمک نیروی انسانی داریم. بهره‌وری سرمایه هم به دلیل روش‌های سنتی بسیار پایین است و به طور قطع این موضوع می‌تواند تحول بزرگی در این بخش ایجاد کند.

این کارشناس بازار کار همچنین می‌گوید: موضوع آخری هم که می‌خواهم به آن اشاره کنم، انگیزه و تمایلی است که می‌تواند برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و جوانان و به خصوص برای زنان داشته باشد. ما در این سه بخش واقعا نیازمند کارهای اساسی هستیم. از گذشته در این بخش‌ها مشکل داشتیم. فارغ‌التحصیلان ما، سرمایه‌های اساسی در کشور هستند و ما باید بتوانیم آنها را جذب بازار کار کنیم.

حاج‌اسماعیلی می‌افزاید: هیج جایی بهتر و چشم‌اندازتر و اساسی‌تر از همین مشاغل فضای اینترنت، فضای مجازی و پلتفرم‌ها و استفاده از فناوری‌ها در حوزه آی‌تی وجود ندارد؛ به خصوص هوش مصنوعی که ما هنوز کاری در کشور انجام ندادیم؛ حتی رشته‌های آن به صورت اساسی در کشور هنوز تعریف نشده و جایگاه خود را پیدا نکرده است.

این کارشناس بازار کار عنوان می‌کند: عمده بیکاری کشور از گذشته هم در همین سه بخش جوانان، فارغ‌التحصیلان و زنان است و این‌ها آینده و توسعه کشور را تضمین می‌کنند. به نظر من این‌ها ضرورت‌هایی است که ما حتما باید توجه کنیم و این می‌تواند توسعه بازار کار و توسعه کشور را به دنبال داشته باشد.

محمد بروغنی

خبرنگار