ضرورت بازمهندسی ساختارهای علم و فناوری جهت مشارکت شرکت های بزرگ در زیست بوم

زهرا بختیاری

دبیرکل انجمن کارفرمایی شرکت های تولیدی دانش بنیان

امروزه نوآوری و فناوری نه در قالب یک فعالیت فانتزی، بلکه به عنوان ضرورتی گریز ناپذیر در عرصه کسب و کارها مطرح است. جنبه‌های مختلف اقتصاد دانش بنیان و دامنه اثر وسیع آن می‌تواند در سطوح و وجوه مختلف عملکردی، کسب و کارها را تحت تأثیر قرار دهد. رویکردهای نوآورانه و فناورانه در کلیه ارکان زنجیره و معماری سازمان­‌ها، طراحی فرآیندهای اصلی و پشتیبان، بازاریابی و فروش، تأمین مالی، مدیریت سرمایه انسانی و … توانسته منجر به خلق ارزش، ارتقای بهره‌وری و افزایش توان رقابتی در کسب و کارها ‌شود. در اکثر موارد امکان به کارگیری پدیده‌های نوظهور به صورت مستقیم، درون یا در کنار کسب و کارهای بالغ وجود ندارد؛ اما شرکت‌های بزرگ در عرصه اقتصاد جهانی کماکان تمایل شدیدی به طرح‌های نوآورانه و فناورانه نشان می‌دهند. اگر توان مالی بالا در شرکت‌های بزرگ در کنار عزم و دانش مدیران ارشد برای ایجاد نوآوری و فناوری قرار گیرد، می‌تواند جریان‌های پایدار نوآوری و فناوری را ایجاد کند. بدیهی است توان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بزرگ و غول‌های کسب و کار، بیشتر از سایر بازیگران عرصه اقتصاد است. این موضوع موجبات توفیق در ایجاد و توسعه کسب و کارهای نوینی را که در جوار شرکت­های بزرگ ایجاد می­شوند فراهم می­آورد.

حضور فعال و مؤثر شرکت‌های معظم در عرصه نوآوری و فناوری نه تنها می‌تواند جریان توسعه فناوری را تسریع بخشد، بلکه باعث می‌شود این شرکت‌ها بتوانند تغییرات فضای کسب و کار را مدیریت نمایند. پارادایم نوین در فضای کسب و کارهای بین‌المللی، قابلیت درک و انطباق‌پذیری با تحولات شتابان محیط کسب و کار است. تقابل محصولات (کالا یا خدمات) متداول با پدیده‌ها و تحولات ناهنگام، نیاز به کیفیتی فراتر از وضعیت مطلوب موجود، کمبود منابع تجدید پذیر آب و انرژی، سرعت سرسام‌آور تغییر در نیازها، سلائق و علائق مشتریان سبب شده است دانش ترسیم آینده به ابزار کلیدی و حیاتی کسب و کارها برای بقاء تبدیل شود. کسب و کارها برای بقاء در فضای رقابتی آینده باید فرآیندهای خود را با رویکردهای نوآوری و فناوری‌‌محور طراحی و اجرا نمایند.

طبق آنچه گفته شد شرکت­های بزرگ به عنوان یک رکن غیر قابل انکار در زیست­بوم نوآوری و فناوری و افزایش تولید ناخالص ملی محسوب می­شوند. جایگاه ویژه این شرکت­ها در قالب تأمین­کنندگان منابع و به خصوص منابع مالی دارای اهمیت ویژه­ای است. از سوی دیگر جریان­سازی برای تثبیت مفاهیم نوآوری و فناوری در فضای عمومی اقتصاد یکی از نتایج عملکرد نوآورانه شرکت­های بزرگ و توسعه اقتصاد دانش بنیان است. به علاوه این که انتقال صحیح نیازهای بخش واقعی اقتصاد به بخش نوآوری و فناوری و تدوین صورت مسأله برای فناوران و نوآورانی که می­توانند توان تخصصی و ظرفیت­های نوآوری و فناوری را برای رفع آن نیازها و حل مسایل کلیدی بخش تولید و خدمات به کار گیرند، سبب تغییر رویکرد از عرضه محوری به تقاضا محوری خواهد بود. این موضوع باعث می­شود مسیر ایجاد دانش و تبدیل آن به فناوری از مسیر تحقیقات کاربردی عبور کرده و تلاش­ها در زیست­بوم نوآوری و فناوری معطوف به حل مسایل واقعی شود.

در لایه اقتصاد ملی نیز حضور و فعالیت هدفمند شرکت­های بزرگ در زیست بوم نوآوری و فناوری علاوه بر ایجاد انتفاع قابل توجه برای این شرکت­ها می­تواند در سطح کلان نیز منجر به افزایش رشد اقتصادی و تولید ناخالص ملی شود. همچنین ارتقای سطح بهره­وری کل در کشور نتیجه طبیعی حضور و سرمایه­گذاری شرکت­های بزرگ در عرصه فعالیت­های نوآورانه و فناورانه است. به عبارت دیگر حضور فعالانه شرکت­های بزرگ به عنوان یکی از ارکان اقتصاد دانش بنیان، در قالب ایفای نقش و رسالت اجتماعی این شرکت­ها نیز قابل تحلیل و توجیه است.