ایران در مذاکرات وین پتانسیلهای خود را به طرف غربی تفهیم کند
یک کارشناس مسائل بین الملل گفت:دولت ما برای رسیدن به نتیجه شتاب و عجله دارد که این شتاب و عجله شاید منجر به نتیجهای شود که منافع ملی ما را حداکثر نکند و ما را به آن چیزی که میخواهیم نرساند بههرحال برجام باید به نتیجه برسد؛ اگر ظرفیتها و پتانسیلهای خود را بهطرف غربی […]
“نتیجه مذاکرات وین بر توافق میان ایران و آژانس تأثیر زیادی دارد” این عبارت بخشی از واکنش «گروسی» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی نسبت به مذاکرات اخیر وین است. مذاکراتی که همچون گذشته اطلاعات دقیقی از آن توسط تیم مذاکرهکننده ایرانی ارائه نمیشود و برایناساس کارشناسان این امر و حتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از مفاد مذاکرات و نیز تصمیمات اتخاذ شده در وین اطلاعات زیادی در دست ندارند این در حالی است که رسانههای غربی از بستههای پیشنهادی آمریکا و نیز برخی از بندها و مفادها پرده برمیدارند و بر اساس آنها تحلیلهای متفاوتی را ارائه میدهند. از این رو تحلیلها و بحثهای مطرح شده درباره مذاکرات وین توسط کارشناسان داخل کشور، بر اساس مواردی است که رسانههای غربی مطرح میکنند با این حال پایگاه خبری «شفافیت» بر خود دانست تا درباره نتیجه برجام و مذاکرات وین با «مهدی خورسند»،کارشناس روابط بینالملل به گفتگو بنشیند.
مشروح این گفتگو را در ادامه میخوانید:
*** با توجه به اینکه آقای عراقچی اعلام کردند نتایج گفتوگوها، در تهران اتخاذ خواهد شد و تیم مذاکرهکننده گزارش خود را از وضعیت مذاکرات به طور مستمر به مقامات عالیرتبه ارائه میکند، در حال حاضر نظر شما درباره برجام چیست و مذاکرات وین را تا چه اندازه در به سرانجام رسیدن برجام مؤثر میدانید؟
بهعنوان منتقد این توافق معتقدم که برجام باید به ثمر برسد. دلیل آن هم این است که ۸ سال کشور معطل مذاکرات ماند و به تمام درهای تجارت خارجی ما قفلزده شد. همچنین درباره اینکه گشایشهایی از طریق برجام صورت بگیرد خیلی از مبادلات سیاسی ما هم تحت تأثیر توافق هستهای قرار گرفت و متأسفانه ۸ سال کشور معطل این قضیه ماند. معتقدم اگر توان و هنر دیپلماسی نزد دستگاه دیپلماسی کشورمان وجود داشته باشد این مذاکرات بهراحتی میتواند به نتیجه برسد زیرا ما ابزار لازم برای به نتیجه رساندن مذاکرات هستهای را داریم.
*وجود شباهت میان مذاکرات «سعدآباد» و «وین»
اما تجربه نشان داده حداقل تیم مذاکرهکننده ایران و حداقل سران این تیم مذاکرهکننده در مذاکرات سالهای اوایل دهه ۸۰ که منجر به توافق «سعدآباد» شد حضور داشتند و آنجا هم نشان دادیم که متأسفانه نتوانستیم امتیاز لازم را برای کشورمان کسب کنیم. نکتهای که در خصوص مذاکرات هستهای که در وین در حال انجام است؛ وجود یک نقطه ابهام است و آن نقطه ابهام همان اتفاقی است که در مذاکرات «هتل کوبورگ» افتاد که در نهایت منجر به برجام و عدم شناسایی لازم مفاد یک توافق شد. اتفاقی که در وین میافتد شاید یک ساختار جدیدی را برای برجام شکل میدهد و عملاً برجام را دچار تقلیل میکند بر اساس پالسها و خبرهایی که ما از رسانههای غربی میشنویم متأسفانه تیم مذاکرهکننده ما فقط به گفتن این جمله که ما به یک توافق رسیدیم بر روی یک متن مشترک کار میکنیم؛ اکتفا کرده است و این ادعا را دارند که ایران ذرهای از هدف اصلی خود که «لغو کلیه تحریمها» هست کوتاه نمیآید.
*ماجرای بسته ۱۰ میلیاردی آمریکا چه بود
*** تحلیل شما از اخبار منتشر شده از سوی رسانههای غربی چیست؟
نکته حائز اهمیت این است که اکثر رسانههای غربی از وجود بستههای پیشنهادی طرف آمریکایی برای احیای برجام صحبت میکنند، برخی از رسانهها مدعی شده بودند که آمریکا در ازای پرداخت مبلغی پول از ایران میخواهد که مجدد به تعهدات خود برگردد ولی دنیا باید این مسئله را بداند که مشکل ایران مشکل نقدینگی این ۱۰میلیارد دلاری که شاید بعضی از رسانهها از آن صحبت کردند نیست.
*مشکل ساختار اقتصادی ماست
***مشکل را در کجا میبینید؟
مشکل ساختار اقتصادی ماست یکی از نقدهایی که ما در حال حاضر به تیم مذاکرهکننده داریم مثل دوران برجام؛ این است که باید تیم مذاکرهکننده مشخص کند که چند کارشناس حوزه تحریم را الان در کنار خود دارد؟ چند کارشناس اقتصاد بینالملل و تجارت بینالملل و اقتصاد سیاسی در کنارش هستند؟ متأسفانه ما با شرایطی روبهرو هستیم که طرف مقابل ما، مکار و حیلهگر است. یک پیشنهاد اغواکنندهای را مقابل ما قرار میدهد ولی آنقدر این پیشنهاد اغواکننده متمم و زیربند دارد که کاملاً قابل تفسیر است. تفسیرهایی که بر اساس تشخیص آمریکایی و غربی تشخیص داده میشوند و چون همه نهادهای بینالمللی با آنها همسو و همگام هستند بر اساس همان تشخیصهای غربی اقدام میکنند.
اقدامی که ما را نگران میکند این است که ما متأسفانه از جزئیات مفاد توافق جدید اطلاعی نداریم و نیز از این بابت مطمئن هستیم که در تیم مذاکرهکننده ما کارشناس تحریم، کارشناس اقتصاد بینالملل و کارشناس تجارت بینالملل وجود ندارند و این ما را نگران میکند.
*تحریمهای بانکی باید از بین بروند
***اگر این توافق شکل گرفت، اولین اقدام مثبتی که باید منتظر آن باشیم، چیست؟
اگر بخواهد توافق جدیدی شکل بگیرد و به ثمر بنشیند یکی از اتفاقات مثبتی که شاید باید در آن رقم بخورد رفع تحریمهای بانکی است. دولت و تیم مذاکرهکننده ما باید مشخص کنند که این توافق جدید چقدر میتواند تحریمهای حوزه بانکی ما را از بین ببرد؟ در زمان اوباما و در زمانی که تحریمهای هستهای به قول خودشان برداشته شد عملاً آنها به شرکتهای اروپایی و آمریکایی هشدار دادند که برای کارکردن با ایران مراقب باشید زیرا برخی از تحریمهای ایران همچنان برقرار است. یعنی از یک سال و نیمی که از عمر دولت اوباما بعد از برجام باقی ماند بود عملاً شاهد
این بودیم که هیچ اتفاقی نمیافتد. ما شاید میتوانستیم نفت بفروشیم ولی هیچ مبادله مالی و هیچ چرخش مالی را نمیتوانستیم در دنیا انجام دهیم چون تحریمهای بانکی ما و تحریم بانک مرکزی ما همچنان برقرار بود.
۶ ماهی از برجام گذشته بود که آقای ظریف در یک دیدار به رئیسجمهور فرانسه اعتراض میکند و میگوید: «چرا شما با ما کار نمیکنید؟ ما برجام را امضا کردیم» و از طرف فرانسوی پاسخ جالبی میگیرد. او میگوید: «این شرکتها خصوصی هستند و ما نمیتوانیم آنها را برای کارکردن با شما مجبور کنیم.» بااینحال وقتی تحریم ساختار بانکی در کشور وجود دارد زمانی این توافق میتواند نشانه یک توافق مؤثر باشد که ما بتوانیم آن تحریم ساختار بانکی را کنار بزنیم وگرنه الان اقتصاد کشور با شرایط تحریم خو گرفته و توانسته برای خود بدیل پیدا کند.
*مجلس با هوشیاری این مذاکرات را دنبال کند
***مجلس تا چه اندازه میتواند در یک توافق مؤثر نقش داشته باشد؟
نگرانی ما برای بحث مذاکرات و توافقات جدید این است که اگر بناست ساختار و محتوای برجام تغییر کند، مجلس شورای اسلامی هم باید برای تأیید یک توافق ورود پیدا کند چون برجام ساختار و شکلی برای خود داشت و یک تعهداتی را برای کشور ایجاد کرد که در آن زمان در ۲۰دقیقه در مجلسی که آقای علی لاریجانی رییس آن بود تصویب شد به سرانجام رسید؛ اما امروز مجلس ما مجلس انقلابی است و باید با دقت و هوشیاری مسیر مذاکرات را دنبال کند وقتی کارشناسان اطلاعی ندارند مجلس باید این قضیه را با هوشیاری دنبال کند اگر توافق جدید تعهد جدیدی را برای ایران در پی داشته باشد مجلس باید به این موضوع را بررسی کند و بعد به تصویب برساند.
وقتی چیزی امضا میشود اگر تعهد جدیدی باشد قاعدتاً مجلس ورود خواهد کرد و مجلس همچون هنوز اطلاع دقیقی ندارد ورود هم نکرده است. ما هم که الان صحبت میکنیم بر اساس مستنداتی است که رسانههای غربی و رسانههای نزدیک به تیم مذاکرهکننده آمریکایی منتشر میکنند.
*نگاه به غرب بعد از دوران جنگ حاکم شد
*** از منظر شما بزرگترین اشتباهی که ما در توافقات مختلف با کشورها انجام دادهایم چه بوده است؟
نکتهای که وجود دارد این است که ما در این ۸ سال یک اشتباه بزرگ انجام دادیم البته نه فقط این ۸ سال بلکه بعد از دوران جنگ تحمیلی متأسفانه یک نگاه به غرب بین دولتهای ما به وجود آمد که برای توسعه و پیشرفت و برای رسیدن به شاخصهای اقتصادی و تبدیلشدن به کشوری که بتواند در عرصه تجارت، سیاست، اجتماع و فرهنگ پیشگام باشد، حتماً باید با غربیها تعامل کنیم.
ولی این در شرایطی بود که دوستان شرقی ما بهسرعت داشتند گامهای توسعه و پیشرفت و رسیدن به مرزهای تکنولوژی را با سرعت بسیار زیادی طی میکردند کمااینکه اگر ما میتوانستیم توازنی بین نگاه به شرق و غرب ایجاد کنیم شاید میتوانستیم امتیازات بیشتری را از طرف غربی بگیریم. از لحاظ ژئوپلیتیکی ایران یک جغرافیایی دارد که شرق و غرب تا شمال و جنوب عالم عملاً محتاج ایران هستند.
دنیا به ایران نیاز دارد
***چطور؟ کمی درباره این موضوع توضیح دهید.
مسیر جغرافیایی ایران کوتاهترین، بهصرفهترین و امنترین مسیر برای کشورهای حوزه اوراسیا، آسیای مرکزی و قفقاز برای رسیدن به آبهای آزاد و گرم جنوبی است. کشورهای حوزه شرق و چین برای رسیدن به اروپا به جغرافیای ایران نیاز دارند. در اطراف ایران متأسفانه شرایط امنیتی و شرایط حضور تروریستها در کشورهای اطراف بهگونهای است که چینیها نمیتوانند سرمایهگذاری لازم و اطمینان لازم را داشته باشند پس دنیا به ما نیاز دارد و امروز اروپاییها بزرگترین قراردادهای تجاری را با کشور چین دارند و آنها هم برای رسیدن به چین به جغرافیای ایران نیازمند هستند. بر اساس ظرفیتها و پتانسیلهای داخلی خودمان میتوانستیم این موارد را به دنیا تفهیم کنیم که ما این ظرفیتها را داریم و آنجایی که عنوان کردم برجام بر اساس ظرفیتهای داخلی خودمان میتواند خوب بسته شود منظورم همین است.
*ظرفیتی داخل کشور داریم که میتوانیم به دنیا تحمیل کنیم
ما یک ظرفیتی را در داخل داریم که میتوانیم آن را بر دنیا تحمیل کنیم. ما در منطقه غرب آسیا امروز کالایی را تولید میکنیم به نام «امنیت» که این کالا را با هزینه بسیار گزاف تولید کردهایم ولی بهصورت رایگان در اختیار شرق و غرب قرار دادهایم. ما باید این موضوع را به ۱+۵ بفهمانیم که وقتی برای توسعه به منابع پرآشوب غرب آسیا نیاز دارند ایران تنها کشور و آخرین پایگاه تولید امنیت است که بهصورت رایگان این کالا را در اختیار آنها قرار داده است. فراموش نکنیم که همیشه، سرمایه از ناامنی گریزان است؛ این یک اصل در تجارت بینالملل است.
*غرب باید بفهمد که ایران از مواضع خود کوتاه نخواهد آمد
***و نکته آخر؟
ما باید این موضوع را بهطرف غربی تفهیم کنیم که اگر شما بخواهید دندانگردی کنید یا شروط خیلی واهی را برای ما بگذارید ایران کوتاه نخواهد آمد. ایران از ظرفیتها و پتانسیلهای خودش استفاده خواهد کرد. همان طور که بعد از روی کار آمدن بایدن مجلس مصوبهای را در صورت عدم اقدام عملی آمریکا در برجام تصویب کرد و بعد از اینکه سایت نطنز ما را زدند و غنیسازی ۶۰درصد را انجام دادیم در نتیجه دنیا به تکاپو افتاد که مقابل ایران بایستد و ایران را کنترل کند و با دادن امتیاز به ایران سعی دارند کشور ما را کنترل کنند؛ بنابراین ما نباید خودمان این ظرفیت، توان، علم و دانش بومی، ظرفیت خدادادی و جغرافیایی خود را ارزان بفروشیم.
*دولت برای رسیدن به توافق عجله دارد
متأسفانه دولت ما برای رسیدن به نتیجه شتاب و عجله دارد که این شتاب و عجله شاید منجر به نتیجهای شود که منافع ملی ما را حداکثر نکند و ما را به آن چیزی که میخواهیم نرساند بههرحال برجام باید به نتیجه برسد؛ البته نگرانیهایی هم دررابطهبا برجام وجود دارد و در نهایت نتیجه اینکه اگر ظرفیتها و پتانسیلهای خود را بهطرف غربی تفهیم کنیم میتواند این مذاکرات به نتیجه مناسب برسد.
نگرانی ما این است که دولت به دلیل بودن در آستانه انتخابات در مذاکرات عجله کند. ما شاهد بودیم قبلاً آقای ظریف در شورای روابط خارجی آمریکا مقابل آقای البرادعی گفتهاند: «اگر با ما توافق نکنید تندروها بر سرکار میآیند و ما بازنشسته میشویم.»
این ترس برای ما هم وجود دارد که دولت ما و جناب آقای ظریف برای اینکه در قدرت بمانند و برای اینکه بخشی از بدنه قدرت حوزه ریاستجمهوری و حوزه حکومتی باشند این توان و ظرفیت را بهراحتی از دست بدهند و توافقی کنند که منافع ما را تأمین نکند این نگرانیها تجربه درگذشتهای دارد که شخص آقای ظریف رقم زده و مستند و قابل اتکا است.
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.