فرهنگ مالیاتی

هرگاه بتوانیم ضرورت دریافت مالیات از مردم را به صورت مستدل و منطقی برای آن ها بیان کرده ، به آنان آگاهی های لازم را داده و برای آن ها به صورت شفاف توضیح دهیم که مالیات دریافتی از مردم و توسط دولت صرف چه هزینه هایی می شود و در صورت نپرداختن مالیات ، دولت و مردم دچار چه مشکلاتی خواهند شد و همچنین مردم به یک باور برسند که دولت مالیات دریافتی را برای بهبود وضع جامعه و توسعه ی اجتماعی و رفاه شهروندان هزینه می کند آنگاه می توان ادعا کرد که مقدمات یک فرهنگ مالیاتی خوب برای پرداخت مالیات توسط عامه ی مردم به وجود آمده است .

تبیین چگونگی مصرف مالیات، شرایطی را به‌ وجود می‌آورد که پرداخت مالیات‌ جز وظایف و تکالیف مهم آحاد جامعه تلقی و این باور و فرهنگ عمومی شکل گیردکه مالیات‌ها صرف امنیت و رفاه اجتماعی، احداث مراکز درمانی و کارهای عمرانی و زیربنایی می‌شود و مردم، خود از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند. نتیجه اینکه درآمدهای مالیاتی نقش مهمی در تامین هزینه‌های جاری و خدمات عمومی و عمرانی ایفا می‌کند و اتکای دولت به این‌گونه درآمدها، سلامت، عدالت و رونق اقتصادی را در پی خواهد داشت. و باعث ایجاد عدالت اقتصادی و کاهش فاصله طبقاتی در جامعه می شود. آگاه ساختن مردم در مورد نقش مالیات در توسعه و رونق اقتصاد کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. باید جایگاه مالیات در توسعه زیرساخت‌های بهداشتی، رفاهی و خدمات عمومی و آموزشی کشور را به‌درستی برای تمامی آحاد جامعه تبیین کرد و اثرات مثبت آن تشریح و اطلاع‌رسانی گردد. این امر موجب افزایش سطح مشارکت مردم در پرداخت مالیات جهت تامین این نوع هزینه‌ها و همچنین شناسایی راه های فرار مالیاتی و مبارزه با آن پدیده شوم اقتصادی می‌گردد.

در این راستا سازمان امور مالیاتی کشور اقدامات بسیار مهمی را انجام داده است که برای نمونه: اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم با رویکرد شفافیت قوانین مالیاتی جهت فهم عموم جامعه و مودیان مالیاتی، استفاده از ابزارهای عمومی اطلاع رسانی همچون صدا و سیما، جرائد و فضای مجازی، تبلیغات محیطی و نصب بنر و تابلوهای اطلاع رسانی و استفاده از تریبون نماز جمعه، برگزاری جشنواره فرهنگی مالیاتی در مدارس و … از اقدامات مهمی بود که در این راستا مورد استفاده قرار گرفته است.

از دیگر اقدامات مهم نظام مالیاتی، استفاده از تکنولوژی و امکانات الکترونیکی به فراخور وضعیت کشور و توسعه و گسترش سطح دانش و آگاهی آحاد جامعه بود که با رویکرد تسهیل و تسریع در انجام امور مالیاتی و جلوگیری از تضییع وقت و انرژی مودیان و عدم مراجعه حضوری آنها به ادارات امور مالیاتی و درنتیجه کاهش تماس‌های غیر ضروری با ماموران مالیاتی و تنشهای احتمالی بود.

تمامی این اقدامات در راستای ایجاد و افزایش اعتماد و اطمینان ما بین سازمان مالیاتی و فعالان اقتصادی پیش بینی و اجرا می شود که نتایج خوبی را در پی داشته است.

اقناع افکار عمومی در صدر سیاست‌ها و اقدامات نظام مالیاتی برای رسیدن به چشم اندازهای ترسیم شده جهت جایگزینی درآمدهای مالیاتی به جای درآمدهای نفتی قرار دارد. زیرا نفت به عنوان منبعی ناپایدار که به نسل آینده نیز تعلق دارد نمی تواند تکیه گاه مطمئنی برای تجهیز زیر ساختها و توسعه و گسترش پروژه های عمرانی و جوابگویی به مطالبات مردم و تامین امکانات رفاهی آنها باشد.

در پایان می توان نتیجه گیری کرد که یکی از بزرگترین سرمایه های سازمان امور مالیاتی کشور در جلب افکار عمومی به اهمیت مالیات و مزیت های تکیه بر درآمد پایدار مالیاتی به جای درآمدهای متزلزل و ناپایدار نفتی، نگاهی نو به مفهوم فرهنگ مالیاتی در قالب سیاست ها و طرح های فرهنگ سازی مالیاتی است. تلاش در جهت ایجاد یک فرهنگ مالیاتی پیشرو و قوی در کشور می‌تواند تأثیر مهمی در کاهش هزینه ‌ها، افزایش درآمدهای دولت و ایجاد سیاست‌ های پولی و مالی مناسب داشته باشد; که نتیجه آن افزایش عدالت اجتماعی و رفاه عمومی است.

فرهنگ سازی مالیاتی

به اعتقاد جامعه شناسان فرهنگ تفکر جمعی جامعه است که در پدیده‌ها و رفتارهای اجتماعی تجلی می‌یابد و تمامی امور اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، نظامی، مادی و معنوی را متاثر می‌سازد. منظور از فرهنگ اذهان و شاکله ذهنی مردم است. رفتارهای مردم در یک جامعه، نحوه نگرش آنها به مسائل و از جمله اقتصاد به عنوان یکی از مهم ترین شئون زندگی در جامعه را نشان می دهد. تمامی رفتار های اقتصادی ما برگرفته شده از فرهنگ و گرایش های ماست.

اقتصاد فرهنگی شاخه ای از اقتصاد است که رابطه فرهنگ و نتایج اقتصادی را بررسی می‌کند. در اینجا، فرهنگ با اعتقادات و ترجیحات مشترک گروه‌های مربوطه تعریف می‌شود. مسائل برنامه‌نویسی شامل این می‌شود که آیا و به چه میزان فرهنگ مربوط به نتایج اقتصادی است و ارتباط آن با نهادها چیست.

به عنوان یک زمینه رو به رشد در اقتصاد رفتاری، نقش فرهنگ در رفتار اقتصادی به‌طور فزاینده ای نشان می‌دهد که باعث ایجاد تفاوت‌های قابل توجه در تصمیم‌گیری و مدیریت و ارزیابی ‌ها می‌شود.

پرداختن به مفاهیم اقتصادی نظیر مالیات از زاویه فرهنگ می تواند افراد را در ارائه و فهم تحلیل های اقتصادی کمک کند. افزایش سواد اقتصادی در تمام قشرها می تواند جامعه را در تغییر سبک زندگی کمک شایان توجهی کند. یکی از موضوعاتی که می تواند در برابر تحریم ها کشور را بیمه کند، موضوع افزایش آگاهی های مردم نسبت به مالیات و نحوه مصرف آن است.

اگر بپذیریم مالیات اهمیت ویژه ای برای تامین منابع مالی مورد نیاز دولت ها دارد، باید برای افزایش در آمدهای مالیاتی فرهنگ سازی و اعتماد سازی مناسب صورت بگیرد تا مردم با اطمینان هر چه بیشتر بخشی از در آمد حاصل از فعالیت های اقتصادی خود را به عنوان مالیات به دولت پرداخت نمایند. فرهنگ سازی مالیاتی، راهی است که می تواند از اتلاف هزینه و منابع جلوگیری کند و هزینه های وصول را به حداقل می رساند. به طور کلی اجرای کارآمد مالیات، بستگی به فرهنگ سازی و افزایش سطح رضایت مندی مودیان دارد. تغییر نگاه به مالیات به عنوان تامین کننده عمده درآمدهای بودجه ای، بدون فرهنگ سازی در سطح جامعه و تغییر نگاه مودیان مالیاتی به این مقوله محقق نمی گردد.

ترویج فرهنگ سازی، یک گام به جلو

مالیات از اهم منابع درآمدی دولت است که ثبات و تداوم وصول آن، موجب ثبات در برنامه ریزی دولت برای ارایه خدمات مورد نیاز کشور در زمینه های گوناگون می شود. در بیشتر کشورها، درآمدهای مالیاتی بخش عمده ای از منابع درآمدی را تشکیل می‌دهد. دولت می تواند به واسطه آن بسیاری از خدمات اجتماعی و رفاهی را در خدمت مردم قرار دهد و به بسیاری از فعالیت ها و جریانات اقتصادی و اجتماعی سمت و سوی لازم را ببخشد.

بهره مندی از یک نظام مالیاتی مطلوب یکی از پیش نیازهای ضروری برای رسیدن به توسعه اقتصادی پایدار می باشد که برای رسیدن به این منظور باید فرهنگ پرداخت مالیات را در جامعه نهادینه ساخت .برای اینکه مردم به رسالت مالیات در توسعه و آبادانی کشور اعتقاد پیدا کنند نیاز به فرهنگ سازی است.

اهمیت فرهنگ‌سازی در این است که مردم بدانند درآمدهای مالیاتی، بهترین و سالم‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها برای رسیدن به اهداف اجتماعی و اقتصادی محسوب می شود. توجه به مالیات در کشور ما در سال‌های اخیر به‌شدت مورد استقبال دولتمردان قرار گرفته، به‌طوری‌که در برنامه‌ریزی‌های به‌عمل‌آمده در قانون برنامه پنجم توسعه کشور، دولت موظف شده است که در پایان این برنامه، صد در صد هزینه‌های جاری خود را از محل مالیات تأمین نماید.

در سال‌های گذشته کارشناسان همواره بر لزوم کاهش وابستگی کشور به پول نفت تاکید داشتند. در این بین منابع مختلفی همچون افزایش صادرات غیرنفتی، خصوصی سازی، توسعه گردشگری و برخورداری از منابع مالیاتی برای جایگزینی نفت پیشنهاد گردیده که مهمترین آن‌ها افزایش درآمدهای مالیاتی دولت می باشد. ترویج فرهنگ پرداخت مالیات و روشن کردن زوایای مثبت قوانین جدید مالیاتی همچون نظام مالیات بر ارزش افزوده، نقشی تعیین کننده در تحقق اهداف بلند برنامه های کلان اقتصادی و نیل به افق اقتصادی مورد انتظار دارد که باید علاوه بر بکارگیری روش هایی که منجر به افزایش درآمدهای مالیاتی شوند، به ارتقای فرهنگ مالیاتی به عنوان مهمترین رکن نظام مالیاتی توجه بیشتری شود. اگر مردم پرداخت مالیات را وظیفه خود در کمک به رشد و توسعه کشور تلقی کنند، ‌بدون شک بسیاری از مشکلات دولت برطرف شده و با پرداخت داوطلبانه مالیات، هزینه های وصول کاهش می یابد.

ترویج فرهنگ نقشی تعیین کننده در تحقق اهداف بلند برنامه های کلان اقتصادی و نیل به افق اقتصادی مورد انتظار دارد که باید علاوه بر بکارگیری روش هایی که منجر به افزایش درآمدهای مالیاتی شوند، به ارتقای فرهنگ مالیاتی به عنوان مهمترین رکن نظام مالیاتی توجه بیشتری شود. فرهنگ سازی مالیاتی مقوله بسیار مهمی است و چنانچه مردم بدانند مالیات کجا خرج می شود، پرداخت مالیات با رضایت و همراه با تحقق حقوق حقه دولت همراه خواهد بود.

نظام مالیاتی باید به‌گونه‌ای عمل کند که مردم نسبت به سیستم مالیاتی باور و اعتقاد پیدا کنند . باید قبول کنیم مالیات از آن دست ویژگی‌های نظام اجتماعی است که پذیرش آن از سوی ملت و نحوه اجرای آن از سوی دولت و سازمان‌های مردم ‌نهاد نسبت به آن تا حدود زیادی به ویژگی‌های فرهنگی کشور بستگی دارد. نهادینه کردن هر فرهنگی در بین آحاد مختلف هر جامعه ای بسیار سخت و دشوار است که نیاز به عزم جدی و همکاری همه ارکان نظام در روند عملی کردن یک نظام فرهنگ مالیاتی را دارد. بدین معنا که اگر شخص در جامعه ای رشد نماید که در آن فرهنگ پرداخت مالیات پیاده سازی شده باشد نگرش مثبت بر تفکرات فرد تاثیر مثبتی می گذارد و سبب می شود این شخص با پذیرش بیشتری به پرداخت مالیات خود اقدام کند. نظام مالیاتی باید بتواند تاثیرات خود بر زندگی اجتماعی را به نماد تبدیل کند واز حالت ذهنی و آماری تبدیل به وضعیت ملموس و مشخص کند. بی تردید اگر مردم پرداخت مالیات را وظیفه خود در کمک به رشد و توسعه کشور تلقی کنند، ‌بدون شک بسیاری از مشکلات دولت برطرف شده و با پرداخت داوطلبانه مالیات، هزینه های وصول کاهش می یابد. در واقع می توان گفت که تحقق اهداف هر دولتی و نیل به چشم اندازها و سیاستهای ترسیم شده در قالب اشاعه فرهنگ و ترویج آن رقم می خورد. بی تردید رشد و بالیدن هرجامعه ای به فرهنگ حاکم بر آن بستگی دارد و نقش فرهنگ در رمز گشایی از مشکلات و حل آنها را نمی توان نادیده گرفت.

ارتقای درآمدهای مالیاتی بر مدار فرهنگ سازی

اهمیت فرهنگ سازی درخصوص مالیات یک استراتژی حیاتی و جدی است. اگر مودی مالیاتی و افراد جامعه بدانند پولی که به عنوان مالیات به دولت می‌پردازند صرف آبادانی کشور و ایجاد امکانات رفاهی برای خودشان می شود با میل و رغبت بیشتر حاضر به مشارکت خواهند شد. از طرفی مالیات یکی از اثرگذارترین مقولات فرهنگی و اقتصادی جوامع توسعه محور است و فرهنگ مالیاتی، مجموعه ای نظام یافته از باورها و مولفه های فرهنگی قلمداد می شود که نقش ویژه ای را در توسعه اقتصادی کشور ایفا می کند.

لذا پرداختن به این قبیل موضوعات و تبیین اهمیت وکارکرد آن در جامعه و نظام اقتصادی کشور که با دغدغه ها و شرایط خاصی هم توام است، نیازمند فرهنگ سازی ویژه ای است.ترویج فرهنگ پرداخت مالیات و روشن کردن زوایای مثبت قوانین جدید مالیاتی همچون نظام مالیات بر ارزش افزوده، نقشی تعیین کننده در تحقق اهداف بلند برنامه های کلان اقتصادی و نیل به افق اقتصادی مورد انتظار دارد که باید علاوه بر بکارگیری روش هایی که منجر به افزایش درآمدهای مالیاتی شوند، به ارتقای فرهنگ مالیاتی به عنوان مهمترین رکن نظام مالیاتی توجه بیشتری شود.مالیات از منابع مهم درآمد دولت به شمار می رود و ثبات و تداوم وصول مالیات، موجب ثبات در برنامه ریزی دولت برای ارایه خدمات مورد نیاز کشور در زمینه های گوناگون می شود.

در بیشتر کشورها، درآمدهای مالیاتی بخش عمده ای از منابع درآمدی را تشکیل می‌دهد. دولت می تواند به واسطه آن بسیاری از خدمات اجتماعی و رفاهی را در خدمت مردم قرار دهد و به بسیاری از فعالیت ها و جریانات اقتصادی و اجتماعی سمت و سوی لازم را ببخشد. بهره مندی از یک نظام مالیاتی مطلوب یکی از پیش نیازهای ضروری برای رسیدن به توسعه اقتصادی پایدار می باشد که برای رسیدن به این منظور باید فرهنگ پرداخت مالیات را در جامعه نهادینه ساخت. در این میان، فرهنگ‌سازی بستر و پیش زمینه رشد و ارتقا درآمدهای مالیاتی، به عنوان بهترین و سالم‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها برای رسیدن به اهداف اجتماعی و اقتصادی محسوب می‌شود. از این رو سازمان امور مالیاتی اقدامات زیادی در جهت هدایت افکار و باور عمومی به سمت شناخت مزایای مالیات و این که مردم با پرداخت مالیات در امر اداره کشور سهیم بوده و به این وسیله می توانند مانع به هدر رفتن نفت شده و آن را برای نسل آینده و فرزندان خود ذخیره نمایند، به انجام رسانده است.

توجه به مالیات در کشور ما در سال‌های اخیر به‌شدت مورد استقبال دولتمردان قرار گرفته، به‌طوری‌که در برنامه‌ریزی‌های به‌عمل‌آمده در قانون برنامه پنجم توسعه کشور، دولت موظف شده است که در پایان این برنامه، صد در صد هزینه‌های جاری خود را از محل مالیات تأمین نماید. در سال‌های گذشته کارشناسان همواره بر لزوم کاهش وابستگی کشور به پول نفت تاکید داشتند. در این بین منابع مختلفی همچون افزایش صادرات غیرنفتی، خصوصی سازی، توسعه گردشگری و برخورداری از منابع مالیاتی برای جایگزینی نفت پیشنهاد گردیده که مهمترین آن‌ها افزایش درآمدهای مالیاتی دولت می باشد.

از طرفی، با توجه به عوامل موثر افزایش دهنده یا کاهنده مالیات ها در ساختار اقتصاد ایران ، برای افزایش سهم نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی، برنامه ریزان و سیاستگذاران نظام مالیاتی باید بتوانند مهم ترین متغیرهای تأثیرگذار در این زمینه را شناسایی کنند . در طول ۵۰ سال گذشته میزان مالیات در ایران و سهم آن از تولید ناخالص داخلی کمتر از ۱۰ درصد بوده است که (در مقایسه با ۲۸ درصد متوسط این شاخص برای کشورهای پیشرفته) بسیار پایین است. با توجه به اینکه تا همین چند سال پیش، بخش مهمی از درآمدهای مالیاتی در ایران به طورمستقیم و غیرمستقیم وابسته به درآمد نفت بوده است. این امر، علیرغم تلاشهای موجود درآمدهای مالیاتی را در مقابل نوسانات بازار جهانی نفت به شدت آسیب پذیر کرده بود. در واقع، رشد منابع بودجه از محل فروش نفت، در عمل زمینه مالیات ستانی را کاهش داده بود.

بی تردید، رشد درآمدهای مالیاتی بدون توجه به سیاستهایی که مبتنی بر ارتقای فرهنگ مالیاتی باشد، محقق نمی شود و با توجه به اهمیت مالیات در پیشبرد اهداف اقتصادی دولت، شناسایی موانع این حوزه و برطرف کردن آن، دستیابی به اهداف سند چشم انداز توسعه در بخش مالیاتی را شتاب می بخشد.

توسعه فرهنگ مالیاتی آرمان نظام مالیاتی

توسعه و اعتلای فرهنگ مالیاتی یکی از آرمان های نظام های مالیاتی است، جایی که رفتارهای مودیان مبتنی بر مشارکت مالیاتی، خوداظهاری و تمکین داوطلبانه است و اعتماد بالایی بین مودیان و نظام مودیان وجود دارد.فرهنگ مالیاتی نقطه تلاقی اقتصاد و فرهنگ است.دیدگاه غالب در اقتصاد نیمه دوم قرن بیستم، استوار بودن اقتصاد بر رفتار منطقی، بی توجهی اقتصاد به زمینه ای که فرایند تصمیم گیری درآن تحقق می یافت و نتایج نه چندان مطلوب ناشی از این رویکرد باعث شد بار دیگر فرهنگ در حوزه تحلیل اقتصادی قرار گیرد.درحوزه مالیات نیز، بحث فرهنگ پیش کشیده شد. اقتصاد دانان کلاسیک، فرهنگ مالیاتی را در ارتباط با وضع کنندگان وسیاست گذاران حوزه مالیات تعریف وتفسیر می کنند و از نظر آنها این افراد هستند که فرهنگ مالیاتی را شکل وجهت دهی می کنند، اقتصاددانان دوره گذار برخلاف اقتصاددانان کلاسیک فرهنگ مالیاتی را در ارتباط با مودیان مالیاتی تعریف کرده و معتقدند آگاهی بخشی به این افراد می تواند زمینه را جهت تقویت فرهنگ مالیاتی فراهم نماید، در نهایت اینکه اقتصاددانان عصر جدید به نوعی تلفیق دیدگاه دو دسته اقتصاددان کلاسیک وگذار است و از نظر آنها در ارتباط با پدیده فرهنگ مالیاتی و اتخاذ سیاست های تقویت و ارتقاء فرهنگ مالیاتی باید هر دو گروه یعنی سیاستگذاران و مودیان و تعامل بین آنها را مد نظر داشت.

اهمیت بحث درباره فرهنگ مالیات به خاطر این است که سطح بالای فرهنگ مالیاتی در جامعه می تواند هزینه ها و زمان مالیات ستانی را به طرز قابل توجهی کاهش دهد.بنابراین هر مقدار که برای فرهنگ مالیاتی هزینه و وقت صرف شود سرمایه گذاری برای اعتماد آفرینی وتسهیل فعالیت های نظام مالیاتی است.

فرهنگ مالیاتی یا نگرش و رفتار مودیان نسبت به مالیات متاثر از پیشنیه تاریخی، باورها و ارزش های اجتماعی، شیوه هزینه کرد مالیات در جامعه، وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم، شیوه تعامل نظام مالیاتی با مردم است.هرکدام از این عوامل می تواند به نوبه خود مواجهه مردم با مقوله مالیات را تحت تاثیر قرار دهد و فرهنگ مالیاتی آنها را شکل بدهد.

اولین گام برای فرهنگ سازی مالیاتی ترسیم نقطه و جایگاهی است که جامعه در آن قرار دارد به این معنی که فرهنگ مالیاتی چه وضعیتی دارد، آیا شهروندان مشارکت جو هستند یا مشارکت گریز، در حافظه جمعی آنها مالیات چگونه شکل گرفته است؟آیا نمود و آثار مالیات در زندگی شهروندان مشهود است؟ آیا فرار مالیاتی یا دور زدن آن با راههای شبه قانونی مطلوب شهروندان است یا امری مذموم قلمداد می شود؟تعامل نظام مالیاتی با شهروندان چگونه است؟فرایندهای مالیات ستانی با سرعت وسهولت انجام می شود؟ و..

گام بعدی تعیین اهداف، استراتژی ها و روش ها برای رسیدن به نقطه مطلوب است.اینکه با سطح فرهنگ مالیاتی موجود چه اقدامات و فعالیت هایی باید انجام شود تا به نقطه قابل قبولی رسید.در کشورهایی که مالیات به مفهوم مدرن آن سابقه بیشتری دارد و منافع حاصل از آن در زندگی مردم دیده شد، شاید برخی از اقدامات مانند بیان آمار و اطلاعات از هزینه کرد مالیات لازم نباشد. علاوه براین استراتژی های فرهنگ سازی و اطلاع رسانی متناسب با شرایط باید به روز شود مثلا در در شرایط رکود اقتصادی جنبه های اطلاع رسانی محدود در خصوص وظایف وتکالیف قانونی مودیان باید از فرهنگ سازی پر رنگ تر باشد. در هر صورت تمامی عوامل موثر بر فرهنگ مالیاتی باید بررسی شود و اقدامات متناسب با آن باید صورت بگیرد، از اینرو هیچ نسخه واحدی برای فرهنگ سازی مالیاتی وجود ندارد که بتوان برای همه کشورها تجویز کرد. هر کشوری شرایط و مقتضیات خود را در خصوص فرهنگ مالیاتی دارد.

سرانجام اینکه تمامی تلاش ها برای فرهنگ سازی مالیاتی در یک چشم انداز کلی و در ارتباط با تمام بخش‏های نظام مالیاتی،رسانه های جمعی، نظام آموزشی و سایر نهادها قابل درک و فهم است.اطلاع رسانی و فرهنگ سازی روابط عمومی ها بخشی از این پازل است که تنها با همکاری سایر بخش ها ونهادهای مرتبط موفقیت آمیز خواهد بود.

اهمیت و نقش فرهنگ سازی مالیاتی

فرهنگ یک رشته‌ نامرئی است که افراد را بهم وصل می‌کند و به الگوی رفتاری بشر اشاره می‌کند. هنر، ادبیات، زبان و مذهب یک مجموعه بیانگر فرهنگ آن است. ارزشهای فرهنگی و باورهایمان، خود را در سبک زندگیمان نشان می‌دهند. ارزشهای اخلاقی ما فرهنگ‌مان را نشان می‌دهند. اهمیت فرهنگ در ارتباط آن با نحوه فکر کردن و زندگی ماست. فرهنگ باعث بهتر شدن رفتار و طرز برخورد ما می‌شود. ارزشهای فرهنگی ما بر نحوه زندگیمان تأثیر می‌گذارند.

تبدیل رفتار درست به فرهنگ در افرادی که در یک جامعه زندگی می کنند دارای اثرات مثبتی می باشد که نفع آن در مرحله اول به سود خود افراد جامعه می باشد برای مثال فرهنگ استفاده از کمربند ایمنی باعث کاهش مرگ و میر ناشی از تصادفات رانندگی می باشد و یا فرهنگ استفاده از ماسک در شرایط شیوع ویرس کرونا در پیشگیری از شیوع و ابتلا به این ویروس موثر می‌دانند.

به واقع بایستی اذعان نمود، بدون فرهنگ و فرهنگ سازی نمی توان در هیچ زمینه ای موفق بود. فرهنگ از خود شخص شروع می شود و به سمت جامعه گسترش پیدا می کند. فرهنگ و کار فرهنگی باید از ریشه شروع و آموزش داده شود تا در بلند مدت تاثیر گذار گردد .

با توجه به مواردی که در بالا به آنها اشاره شد و از آنجایی که در سال‌های اخیر، ایجاد نوسانات قیمت نفت در بازار جهانی و اعمال تحریم‌های سنگین علیه کشورمان، بار دیگر زنگ خطر اقتصاد تک محصولی را به صدا درآورده است و برای عدم وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای حاصل از فروش نفت و جایگزینی آن با درآمدهای پایداری همچون درآمدهای مالیاتی، باید فرهنگ پرداخت مالیات در جامعه نهادینه شود.

فرهنگ مالیاتی به معنای باورها و شناخت مردم در مورد مالیات و لزوم پرداخت آن است . هرگاه بتوانیم ضرورت دریافت مالیات از مردم را به صورت مستدل و منطقی برای آن ها بیان کرده، به آنان آگاهی های لازم را داده و برای آن ها به صورت شفاف توضیح دهیم که مالیات دریافتی از مردم و توسط دولت صرف چه هزینه هایی می شود و در صورت نپرداختن مالیات، دولت و مردم دچار چه مشکلاتی خواهند شد و همچنین مردم به یک باور برسند که دولت مالیات دریافتی را برای بهبود وضع جامعه و توسعه ی اجتماعی و رفاه شهروندان هزینه می کند آنگاه می توان ادعا کرد که مقدمات یک فرهنگ مالیاتی خوب برای پرداخت مالیات توسط عامه ی مردم به وجود آمده است .

اما اشاعه فرهنگ پرداخت مالیات در جامعه، نیاز به سرمایه گذاری و آگاهی دادن به مردم در خصوص نتایج و آثار مثبت آن دارد.

مردم باید حس کنند که پرداخت مالیات یک نوع مشارکت ملی است و برای رسیدن به پیشرفت اقتصادی و عظمت و اقتدار کشور نیاز به همکاری افراد جامعه با دولت است برای مثال مردم باید بدانند که طبق قانون ۳ درصد از مالیات بر ارزش افزوده در اختیار شهرداری ها قرار می گیرد که کمک شایانی در جهت تامین مالی هزینه های پروژه های بزرگ شهرداری ها نظیر تجهیز و نوسازی حمل و نقل عمومی، ایجاد فضاهای تفریحی، ترمیم خیابانها و معابرشهری و غیره مورد استفاده قرار می گیرد و یا یک درصد از مالیات بر ارزش افزوده به حوزه ‌سلامت و درمان اختصاص داده می‌شود که در این خصوص می‌توان نقش سهم مالیات را در موفقیت طرح جامع نظام سلامت که به اجرا درآمده است و پوشش هزینه‌های درمان مشاهده کرد.

علاوه بر موارد فوق، حفظ استقلال و تمامیت کشور از طریق تامین وسایل و تجهیزات دفاعی و اداره نیروهای نظامی و انتظامی، تامین آب، برق، مخابرات و نیز وسایل ارتباط جمعی برای عموم، استقرار امنیت اجتماعی، تامین مایحتاج عمومی افراد جامعه در یک سطح قابل قبول، تامین زیر ساخت های اقتصادی و صنایع مادر و کلیدی برای ایجاد زمینه های تولید و اشتغال و تعادل اقتصادی، تشویق محققان و پژوهش گران ، توزیع عادلانه ثروت وکاهش فاصله طبقاتی و غیره از موارد مصرف مالیات در جامعه می باشد.

به همین منظور لازم است با استقرار نظام مالیاتی قوی و و ایجاد بسترهای فرهنگی مناسب و ترغیب مردم به پرداخت مالیات، ساختار اقتصادی قوی در کشور را ایجاد کرد. که اینکار بدون بسترسازی فرهنگی در بین اقشار مختلف مردم، منجر به شکست می شود.

فرهنگ مالیاتی چیست؟

فرهنگ مالیاتی نقش انکارناپذیری در بالابردن درآمدهای مالیاتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی دارد. آگاه ساختن مردم از نحوه مصرف درآمدهای مالیاتی، اعتماد جامعه به دستگاه مالیاتی را بیشتر می کند. آگاه شدن مردم از ارتقای خدمات و رفاه اجتماعی، آموزش، بهداشت و آبادانی، توسط درآمدهای مالیاتی، رشد فرهنگ مالیاتی و مشارکت روزافزون پرداخت داوطلبانه مالیات را سبب می شود.

مالیات در کشورهای توسعه‌ یافته یکی از منابع مهم درآمدهای دولت را تشکیل می‌دهد. شهروندان کشورهای پیشرفته به دلیل اعتمادی که در گذر زمان، به نقش مالیات در تأمین رفاه عمومی‌ و ارتقای شاخص‌های اقتصادی کشورهای خود پیدا کرده‌اند، پرداخت مالیات به دولت را یکی از مهم‌ترین وظایف ملی خود می‌دانند.اطلاع مردم از محل مصرف و نحوه مصرف مالیات خود ، انگیزه های آنان را برای پرداخت مالیات افزایش خواهد داد.مشارکت مردم در توسعه و آبادانی کشور در سایه شفافیت در مصرف درآمدها خواهد بود .

هرچقدر فرهنگ مالیاتی جایگاه مناسبی در بین مردم داشته باشد و قوانین و سیستم های مالیاتی کارا باشند، انگیزه مشارکت در پرداخت مالیات و افزودن بر درآمدهای مالیاتی تقویت خواهد شد . در برخی کشورها درآمدهای مالیاتی ۴۹ تا ۵۵ درصد تولید ناخالص ملی است در حالی که در ایران حداکثر۷ درصد است.این در حالی است که بر اساس اعلام آمارهای اقتصادی ارائه شده از سوی مراکز و نهادهای جهانی از جمله بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، می‌توان چنین گفت که بیش از ۸۵ درصد درآمدهای اکثرکشورهای دنیا به غیر از چند کشور نفت خیز منطقه خاورمیانه، حتی آمریکا،روسیه وبلژیک هم که نفت دارند، از طریق مالیات تامین می‌شود. بی تردید با تقویت فرهنگ مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی تحقق درآمد مالیاتی در کوتاه مدت دست یافتنی خواهد بود.

فاکتورهای اقتصادی نیز به نوبه خود می‌تواند در توسعه و گسترش فرهنگ مالیاتی نقش بسزایی ایفا کند. عوامل مهم در این مورد اشتغال کامل، سیاست‌های ضدتورمی ‌و درآمد بالای افراد جامعه است. اصولا وصول مالیات‌ها و قوانین مالیاتی که توسط دست‌اندرکاران و مسئولین امر تهیه و تنظیم می‌شود، در شرایطی قابل اجرا است که اشتغال کامل و میزان تورم در کنترل دولت باشد .

اطلاع‌رسانی، آموزش و ارائه خدمات مالیاتی به مودیان و شهروندان،گسترش اطلاعات در خصوص اهداف و عملکرد و خط مشی ها ،افزایش کیفیت و درستی آمار،جلوگیری از تبعیض مالیاتی و تسهیل قوانین مالیاتی می تواند به گسترش فرهنگ مالیاتی کمک نماید .

توسعه فرهنگی از طریق آموزش وپرورش (از طریق کتابهای درسی ) ورسانه های گروهی (برنامه های تلویزیونی و..) نیز در نهادینه کردن فرهنگ مالیاتی مثمر ثمر خواهد بود .تدوین برنامه های تلویزیونی مناسب ، به گونه ای که درآن شرکتها و اشخاصی که از مودیان خوش حساب بوده اند حضور یابند ، می تواند پرداخت مالیات را به شناسنامه افراد تبدیل کند به گونه ای که در رزومه افراد ،پرداخت به موقع و داوطلبانه مالیات به یک افتخارملی تبدیل شود .

در این راستا استفاده از هنرمندان ورزشکاران خوش حساب نیز بسیار موثر خواهد بود . بی شک تقویت فرهنگ پرداخت مالیات از ضروزیات تحقق اهداف چشم انداز بیست ساله خواهد بود .