«اقتصاد ملی» از متهمان پرونده کم آبی گزارش می دهد
شبیخون بحران آب در کشور
خبر کوتاه بود و تکان دهنده؛ استان چهارمحال و بختیاری پرآب ترین استان کشور درگیر بحران آب شد و بعد از دو هفته بی آبی مطلق و کم آبی، یکی دو روزی است که آب در لوله های شهری به جریان افتاده؛ کم فشار و غیرزلال است اما هر چه باشد بهتر از ایستادن در […]
خبر کوتاه بود و تکان دهنده؛ استان چهارمحال و بختیاری پرآب ترین استان کشور درگیر بحران آب شد و بعد از دو هفته بی آبی مطلق و کم آبی، یکی دو روزی است که آب در لوله های شهری به جریان افتاده؛ کم فشار و غیرزلال است اما هر چه باشد بهتر از ایستادن در صف های طویل مقابل تانکر آب خواهد بود. حالا چند روزی است که همدان هم سرنوشت مشابه شهرکرد را پیدا کرده، قیمت آب معدنی لحظه ای و تصاعدی بالا می رود و مردم برای اندک آبی به کنار رودخانه ها پناه برده اند. علیاکبر محرابیان، وزیر نیرو از مردم درخواست کرده چند هفتهای صبور باقی بمانند تا مرحله اول طرح آبرسانی به بهرهبرداری برسد. دولت در تقلا برای به سرانجام رساندن ابرپروژه های آبرسانی است؛ طرح هایی که در سایه سومدیریت و بی تدبیری سالها خاک خورده، نمونه آن اَبَرپروژه آبرسانی همدان است که پس از ۱۷ سال تنها ۳۱ درصد پیشرفت دارد. ابرپروژه غدیر در خوزستان نیز از دیگر طرح هایی است که دولت با صرف هزینه هنگفت در حال اجرای آن است. اما آیا بدون اصلاح رویه موجود در شرایط بحرانی آب می توان به جنگ قحطی آب رفت و از بحرانی که به گفته بسیاری از کارشناسان تا سه سال آینده ایران را زمینگیر خواهد کرد نجات یافت؟
کمبود آب در سال های گذشته همواره به عنوان یکی از ۱۰ ابرچالش کشور مطرح شده است. شاید انتخاب واژه «بحران» برای آن در سال های متوالی خطر جدی بودن آن را برای ما کمرنگ و تکراری کرده باشد، اما شرایط فعلی مساله ای نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. ایران کشور کم آب و بارانی است، اما نوع مدیریت بر کشور به گونهای بوده است که بارشهای اندک هم مدیریت نشده است.
پیشرفت ۳۱ درصدی یک پروژه ۱۷ ساله!
در کنار ناهمگونی منابع و مصارف که یکی از مشکلات اساسی در تمامی منابع انرژی در کشور از گاز و برق گرفته تا آب، یکی از دلایل مهم شرایط فعلی، مدیریت غلط و جزیره ای بوده است. شاید ملموس ترین نمونه آن را بتوان در طرح آبرسانی همدان جستجو کرد؛ طرحی که ۱۷ سال از افتتاح آن گذشته و تنها پیشرفت ۳۱ درصدی داشته است. حالا دولت از اقدامات ضرب الاجلی برای افتتاح آن می گوید. هر چند برخی منابع خبری معتقدند که بحران آب تا ۳۸ سال آینده قصد ندارد تا دست از سر مردم همدان بردارد. فارس در گزارشی در این زمینه نوشت: بر اساس برآوردهای این اَبَرپروژه، میزان برداشت آب خام از سد تالوار به طور متوسط حدود ۶۳ میلیون متر مکعب در سال در نظر گرفته شده که با احتساب ضریب عملکرد در تصفیه خانه به طور متوسط حدود ۵۹ میلیون مترمکعب درسال آب تصفیه شده به شهر همدان طرح منتقل خواهد یافت.
در شرایطی که متوسط مصرف آب مردم در شهر همدان معادل متوسط کشور یعنی ۲۰۰ لیتر در ثانیه در نظر گرفته شود، آب تامین شده از این محل برای جمعیت ۸۰۸ هزار ۲۱۹ نفر در شهر همدان کافی است. بر اساس آخرین گزارشات جمعیتی، همدان ۵۵۴ هزار ۴۰۶ نفر جمعیت داشته و به طور سالانه طی ۵ سال گذشته ۵ هزار ۷۲۲ نفر افزایش جمعیت را تجربه کرده است. با محاسبات انجام شده و با در نظر گرفتن آمار سرشماری سال ۱۳۹۵، اَبَرپروژه آبرسانی به همدان مشکل آب شرب این شهر را با در نظر گرفتن افق افزایش جمعیتی به صورت بلند مدت تامین کرده و این شهر تا ۳۸ سال آینده با مسئله آب روبرو نخواهد شد.
بلای سدسازی های بی رویه
اگر بخواهیم قضاوت درستی درباره علل شرایط موجود را داشته باشیم نمی توانیم تنها به یک یا دو عامل استناد کنیم. کمبود آب به گونه ای است که عوامل و دلایل متعددی را شامل می شود. یکی از این موارد به سدسازی ها در کشورهای مجاور باز می گردد و این روند همچنان ادامه دارد. منابع خبری به تازگی از تصمیم عراق برای سدسازی روی اروند رود خبر داده اند. رودخانهای که در بعضی سالهای خشک با پیشروی آب دریا، آبش شور شده و تامین آب شرب آبادان و خرمشهر به همراه روستاهای اروندکنار را مختل میکند، حالا شاهد ساخت سدی دیگر است تا مردمی که تا همین دو دهه قبل دریا مهمترین راه کسب روزی شان بود حالا آن را دشمن خود ببینند. آن طور که خبرها نشان می دهد این سد در بالادست کارون زده خواهد شد و با ساخت آن، آب شور در کارون پیشروی میکند.
بهنام اندیک کارشناس آب و محیط زیست در این باره گفت: مقامات عراقی ادعا میکنند که پیش از این پیشنهاد ساخت سد مشترک را به ایران دادهاند. طرف ایرانی باید مشخص کند که چنین پیشنهادی داده شده است یا این سخنان بازی رسانهای عراق است؟ اگر با ساخت سد از سوی ایران مخالفت شده، چرا این کار انجام شده است؟
او افزود: با توجه به محلی که برای سد پیشنهاد داده شده است، بیشترین اثر را طرف ایرانی متحمل میشود. زیرا سد بالادست کارون است و آبی که به واسطه جریانهای جز و مدی به سمت بالادست حرکت میکند، با ساخت این سد به سمت عراق و شاخه دجله و فرات حرکت نمیکند و به سمت کارون خواهد رفت. اگر سد فقط قرار باشد جلوی حرکت جریان شور به سمت بالادست را بگیرد، مهمترین اثرش پیشروی بیشتر آب دریا به سمت کارون خواهد بود.
سهلانگاری در حفظ پوشش گیاهی
سهلانگاری در حفظ پوشش گیاهی نیز منجر شده تا نعمت باران که می تواند تا حدودی کم آبی را جبران کند به بلایی تبدیل شود. سرعت فرسایش خاک در ایران، هشت برابر متوسط جهانی است. گزارش ها از سیلابهای اخیر کشور نشان می دهد، این سیلابها بهشدت غلیظ بوده است و این یعنی ما در حفظ پوشش گیاهی سهلانگاری کردهایم. کدورت آب در هفتههای اخیر به بیش از ۱۴۵ رسیده بود که این عدد قابلیت تصفیه ندارد. در عین حال میزان خسارت و تخریب این سیلابها به مراتب بالاتر است. عدم توجه به پوشش گیاهی یک معضل کشوری است و درصورتی که با همین روند نابود شود، در آیندهای نزدیک در تامین آب، غذا و گوشت دچار مشکلات اساسی خواهیم شد. در عین حال دستگاههای متولی از جهاد و کشاورزی گرفته تا سازمان مراتع و جنگلداری هیچ کدام وظیفه خود را در حراست از پوشش گیاهی انجام نمیدهند. بنابراین راهکار کاهش روند فرسایش خاک تقویت مراتع و پوشش گیاهی است.
ضروری است تا روند موجود چه در حوزه مصرف خانگی آب و چه در بخش کشاورزی که بیش از ۸۰ درصد آب شیرین صرف این بخش می شود تغییر و در مدیریت منابع آب تجدیدنظر شود. بدون شک گذر زمان، زیان خلأ مدیریت را بیشتر نشان خواهد داد و حتی میتواند شرایط را خطرناک کند.
خبرنگار :سعیده زمانی
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.