اقتصاد ملی به مناسبت روز ملی صنایع کوچک بررسی کرد؛
سهم بزرگ صنایع کوچک از تولید
فعالیت صنایع کوچک یکی از شاخصههای مهم رشد و رونق تولید داخلی به شمار میآید و هرچه تکیه توسعه صنعتی بر صنایع کوچک بیشتر معطوف گردد، کشور از نظر اقتصادی در وضعیت بهتری قرار خواهد گرفت. بررسی ها نشان می دهد که تنها در ایران اسلامی، بیش از ۸۰ درصد صنایع و قریب به نیمی […]
فعالیت صنایع کوچک یکی از شاخصههای مهم رشد و رونق تولید داخلی به شمار میآید و هرچه تکیه توسعه صنعتی بر صنایع کوچک بیشتر معطوف گردد، کشور از نظر اقتصادی در وضعیت بهتری قرار خواهد گرفت. بررسی ها نشان می دهد که تنها در ایران اسلامی، بیش از ۸۰ درصد صنایع و قریب به نیمی از شاغلین در صنعت، در حوزه صنایع کوچک و متوسط و در شهرکهای صنعتی و مناطق کارگاهی مشغول به فعالیت هستند. صنایع کوچک در مقایسه با صنایع بزرگ از تعداد کارکنان و کارگران کمتری برخوردارند و به همین نسبت، میزان گردش مالی، ظرفیت تولید و فروش، ارزش داراییها و میزان سرمایه آنها حجم و گستره کمتری دارد؛ ازاینرو به آنها «صنایع کوچک» گفته میشود؛ این در حالی است که این صنایع نقش مؤثر و سازندهای در رونق صنعتی، اشتغالزایی، افزایش تولید و رشد اقتصادی بر عهده دارند.
اهمیت صنایع کوچک در عرصه تولید، کارآفرینی و ارتقای جایگاه صنعتی کشور به حدی است که فعالیت این بخش، نشانه و شاخص روشنی از شرایط اقتصادی و صنعتی حاکم بر کشور است، وضعیت صنایع کوچک به لحاظ وسعت، حجم تولید، صادرات، رونق و رکود بیانگر میزان سلامت اقتصاد یک کشور است و جایگاه بخش خصوصی در اقتصاد و توان اقتصادی آن را برای رشد نشان میدهند. صنایع کوچک در شرایط فعلی با مشکلاتی همچون تأمین بهصرفه مواد اولیه، کمبود نقدینگی و تجهیزات از رده خارج در مقایسه با فناوری روز دنیا مواجهاند. در این میان، وظیفه دولت، حمایت از این صنایع است. مدیران این بخشهای صنعتی نیز باید برنامهریزی، سیاستگذاری و مدیریت دانشبنیان فعالیتها را بهعنوان نیاز و ضرورت مدنظر قرار دهند.
بررسی طرح های آمارگیری کارگاه های صنعتی نشان می دهد که سهم کسب و کارهای مربوط به صنایع کوچک و متوسط از کل صنایع تولیدی کشور بسیار بالاست و این موضوع در عمل می تواند نشان دهنده اهمیت وجود این بنگاه های تولیدی در ترسیم مسیر توسعه اقتصادی و اشتغالزایی باشد. آخرین آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار نشان می دهد ۲۹ هزار و ۱۷۰ کارگاه صنعتی در سال ۹۷ فعال بوده اند که از این تعداد، ۲۳ و ۶۰ کارگاه صنعتی کوچک و متوسط بوده اند. به عبارت ساده تر می توان گفت که ۸۰ درصد بنگاه های تولیدی از کل کارگاه های صنعتی سال ۹۷ کسب و کارهای کوچک و متوسط بوده است. همچنین بر اساس این اطلاعات، حدود ۲۷ درصد شاغلان در این بخش مشغول به کار هستند.
با استناد به همین آمارها می توان مشخص کرد که کسب و کارهای کوچک و متوسط سهم بیشتر و قابل توجهی را در صنایع تولیدی در کشور به خود اختصاص داده اند و البته با این حال بیشترین آسیب ها در دوران بحرانهای اقتصادی نیز به همین صنایع تولیدی است. یکی از عمده مشکلاتی که آسیب پذیری این صنایع را در برابر ناملایمات اقتصادی افزایش داده بهره مندی اندک آنها از حمایت های مالی دولت است. مشوق های مالی دولت در تمام این سال ها یا به واحدهایی رسیده است که جز صنایع تولیدی کلان کشور محسوب می شوند.
بنگاههای کوچک در بیشتر کشورهای جهان مهمترین برنامه اجرایی برای دستیابی به توزیع عادلانه درآمد و ثروت، افزایش کارایی و بهرهوری و رشد اقتصادی هستند و در ایران نیز بهترین راهبرد در راستای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی تلقی میشوند. مشارکت و سرمایهگذاری و توسعه بخش خصوصی از جمله محورها و محرکهای اصلی رشد اقتصادی در تمام جوامع توسعه یافته است و بخش خصوصی در کشورهای در حال توسعه نیز با سرمایهگذاری در صنایع کوچک و متوسط میتواند در اشتغالزایی و کاهش فقر موثر باشد.
باوجود مزایا، منافع و تأثیرات مطلوبی که توسعه صنایع کوچک میتواند بر اقتصاد کشور داشته باشد، اما موانع و محدودیتهایی از جمله فشار نهادهایی همچون سازمان مالیاتی، بانکها و تامین اجتماعی موجب دلسردی، رکود و ورشکستگی این بنگاهها شده است. آنگونه که بانکها با صنایع بزرگ همکاری و تعامل دارند، با صنایع کوچک همکاری لازم را از خود نشان نمیدهند. مشکلات دیگر هم مربوط به مالیات بر ارزشافزوده، موانع بیمهای و مشکلات کارگری است که همگی موانعی در مقابل صنایع کوچک هستند. علاوه بر سهم عمده بنگاههای کوچک از صنایع کشور، به طور متوسط ۴۵ درصد اشتغال بخش صنعت نیز توسط صنایع کوچک ایجاد شده است و با توجه به آنکه صنایع کوچک نسبت به صنایع متوسط و بزرگ نیازمند نیروی انسانی کمتری هستند، اگر زیرساختها و شرایط مناسبی برای آنها فراهم شود، میتوانند رونقبخش تولید، اشتغالزا و کارآفرین باشند.
موانع متعددی در حال حاضر پیش روی صنایع کوچک وجود دارد که به اعتقاد کارشناسان معتقدند که منابع تامین مواد اولیه تولید، نوسانات عرضه و تقاضا و تغییرات شدید قیمت مواد اولیه و تجهیزات به دلایلی، چون تورم و تحولات نرخ ارز، موانع مالی مانند ارائه ضمانت نامههای بانکی، تامین مالی و سرمایه در گردش، فقدان بانک اطلاعاتی درباره وضعیت بازار، مالی، فناوری، فنی و عملیاتی صنایع کوچک و متوسط برای کمک به سرمایهگذاران در انتخاب کسبوکارهای مناسب برای سرمایهگذاری، موانع و فرایندهای دست و پاگیر اداری در راهاندازی و مجوزهای تولید و صادرات و عوارض مختلف بر تولید، فناوریها و تجهیزات قدیمی و سطح پایین در مقایسه با فناوری روز دنیا، کمبود نیروی انسانی متخصص، مشکلات مدیریتی و فقدان وامها و تسهیلات لازم از مهمترین چالشهای این روزهای صنایع کوچک محسوب میشود.
علاوه بر این، تحریمها و گرانی دلار، خود ایجاد کننده چنین موانعی و محرک نوسانات بازار و بی ثباتی هستند و مزید برعلت مشکلات معمول شدهاند و علاوه بر بیانگیزگی فعالان اقتصادی به مانعی برای رشد و پویایی صنایع کوچک تبدیل شده اند. این مشکلات در کشورهای در حال توسعه یا توسعه یافته، با سیاستهای خاص نظام پولی و بانکی و همچنین مدیریت صحیح در مشوقهای تولیدی رفع میشود. در این کشورها ارزش صنایع کوچک به عنوان عامل کسبوکار، اشتغالزایی، کارآفرینی و رونقبخش تولید شناخته شده است، در نتیجه از سوی سازمانهای مربوطه تسهیلات و مشوقهایی شامل کمکهای مالی و اعتباری، حمایتهای مالیاتی، وامهای کمبهره، کمک در بازاریابی، بهبود زیرساختها و مواردی از این قبیل به آنها میشود تا فعالیت شان متوقف نشود.
در شرایط فعلی بهره مندی از تجربیات سایر کشورها در حوزه حل مشکلات صنایع کوچک می تواند دارای اهمیت داشته باشد. انتقال فناوری از شرکتهای مادر تخصصی به این شرکتها، ارتقای منابع انسانی از طریق آموزشهای تخصصی، پیادهسازی سیستمهای بهروز مدیریتی و صنعتی، بازنگری در سیاستهای مالیاتی و کاهش محدودیتهای بازرگانی و قوانین دست و پاگیر از جمله اقداماتی است که باید به منظور رفع مشکلات و ساماندهی صنایع کوچک در دستور کار قرار گیرد. توسعه صنایع کوچک و فنّاوریهای متوسط، میتواند در قالب سیاست و تدابیری مناسب برای کشور مطرح باشد و تقویت ظرفیت سیستماتیک مولد، کاهش آمار فقر، افزایش درآمد، ایجاد فرصتهای شغلی و انباشت سرمایه از طریق افزایش بازدهی و بهبود بهرهوری در تمامی بخشهای صنایع که به فرآیند توسعه در تمامی ابعاد اقتصادی کمک کرده و درنهایت سرعتی بیشتر به رشد اقتصادی کشور میبخشد، از جمله دستاوردهایی است که با رفع مشکلات و تقویت بنگاههای کوچک سهم اقتصاد کشور خواهد شد.
محمد بروغنی
خبرنگار
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.