«اقتصاد ملی» مزایای استفاده از روبل و ریال در معاملات با روسیه و معایب حذف دلار را بررسی کرد
سود مثقالی، زیان خرواری
حذف دلار از مبادلات تجاری ایران و روسیه و جایگزین شدن روبل و ریال به جای آن، اگرچه به گفته کارشناسان در شرایط تجاری برابر، اقدامی در راستای دور زدن تحریم ها و تنوع ارزی است، اما با توجه به سهم بیش از ۸۰ درصدی دلار و یورو در معاملات جهانی، بدون استفاده از بانکداری […]
حذف دلار از مبادلات تجاری ایران و روسیه و جایگزین شدن روبل و ریال به جای آن، اگرچه به گفته کارشناسان در شرایط تجاری برابر، اقدامی در راستای دور زدن تحریم ها و تنوع ارزی است، اما با توجه به سهم بیش از ۸۰ درصدی دلار و یورو در معاملات جهانی، بدون استفاده از بانکداری بین الملل و کاهش هزینه های ناشی از مبادلات، نمی توان به تحقق اهداف در نظر گرفته شده در حوزه تجارت و رشد اقتصادی کشور چندان امیدوار بود.
همزمان با سفر پوتین به تهران، بانک مرکزی خبر راهاندازی نماد معاملاتی روبل در بازار متشکل ارزی را رسانهای کرد. کارشناسان در چند مدت اخیر نظرات متعددی در این زمینه داشته اند. به صورت کلی و به باور آنها استفاده از پیمان های پولی دو جانبه اقدامی موثر در راستای افزایش امنیت اقتصادی کشورها در شرایط تحریم است، اما در خصوص جزییات اثرگذاری این اقدام اما و اگرهایی وجود دارد. اول اینکه این اقدام زمانی می تواند موثر باشد که کفه تجارت دو کشور در شرایط برابری باشد؛ موضوعی که در حال حاضر در تجارت با روسیه شاهد آن نیستیم.
حجم تجارت به نفع روسیه یا ایران؟
بر اساس گزارش گمرک ایران، صادرات ایران به روسیه طی سه ماه گذشته نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی ۶ درصد و از نظر ارزشی ۱۵ درصد کاهش داشته است، در حالی که واردات ایران از روسیه از نظر وزنی ۱۵ درصد و از نظر ارزشی ۲۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است.
در این باره نایبرئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران و روسیه با بیان اینکه دلار از سال های گذشته و همزمان با تحریم ها در تجارت ایران کمرنگ شده گفت: اگرچه حجم تجارت خارجی ایران و روسیه افزایش داشته اما کفه این افزایش به نفع ایران نبوده است. قدیر قیافه با اشاره به دلایل این کاهش گفت: مهمترین علت این مساله کم توجهی به بازاریابی مناسب است و این موضوع در پیمانهای پولی دوجانبه تاثیرات منفی به لحاظ ناترازی در تجارت خواهد داشت. مهمترین راهکار این مساله توجه دولت به اصلاح سیاستگذاری ها و توجه به تولید کالاهای با کیفیت صادراتی است. بر این اساس اگرچه استفاده از پول دو کشور می تواند در شرایط تحریم و به ویژه در شرایط حال حاضر که روسیه با تحریم رو به رو شده موثر واقع شود، اما به دلیل تراز تجاری غیربرابر برخی چالش ها همچنان پابرجاست.
کریم اسدی، پژوهشگر اقتصادی نیز تعداد مبادلات تجاری ایران با روسیه را کم و نامتوازن دانست و گفت: این مساله نمیتواند تأثیر زیادی بر رشد اقتصاد ایران داشته باشد. او البته تأیید کرد که پیمانهای پولی دوجانبه برای دور زدن تحریمهای خارجی و تسهیل تجارت بین کشورها مفید است. هر چند که به گفته اسدی روسیه جزو شرکای اصلی ایران در جهان نیست و حدود ۶۰ درصد تجارت تهران در حال حاضر با چین، امارات، عراق، افغانستان و کره جنوبی است.
راهکاری برای دور زدن تحریم ها
غلامرضا مقدم، پژوهشگر اقتصادی هم معتقد است که تحریمهای آمریکا علیه مبادلات مالی تهران بهویژه صادرات نفت این کشور، دلیل اصلی پیشنهاد تهران برای استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری این کشور بوده است. او با بیان اینکه مبادلات تجاری به ریال و روبل به نفع دو کشوری است که مشمول تحریمهای مشابه آمریکا هستند، تاکید کرد: دو طرف برای گسترش این تجربه و اعمال آن با سایر کشورها یا گنجاندن آن در سازوکار مالی فعلی تلاش خواهند کرد. به گفته مقدم پذیرش ارزهای ملی برای اقتصاد ایران بدون چالش نخواهد بود، به ویژه زمانی که مازاد تراز تجاری به نفع طرف مقابل باشد.
خودتحریمی بلای توسعه اقتصادی
مهدی پازوکی، اقتصاددان با اشاره به لزوم توزان و توسعه همکاری های اقتصادی با کشورهای مختلف، به عراق به عنوان کشوری که در چند مدت اخیر توسعه روابط تجاری را دردستور کار قرار داده اشاره کرد و گفت: هرچند پیمان های پولی دوجانبه راهکاری برای دولت ها در شرایط تحریم است اما این یک واقعیت است که بالای ۸۵ درصد تجارت جهانی دنیا با دلار و یورو است و محدودیت در این زمینه برای کشور و رسیدن به توسعه اقتصادی مانعهای جدی درست میکند به همین جهت ضروری است تا از خودتحریمی دست برداریم و همانند رقبای منطقهای از ظرفیتهای کشور در راستای بهبود وضعیت اقتصادی استفاده کنیم.
پیش تر عبدالناصر همتی، رئیس اسبق بانک مرکزی نیز در صفحه شخصی خود نوشت: استفاده از ارزهای ملی خریداران نفت و گاز ایران سالهاست که برقرار و دلار مدتها است در مبادلات با روسیه و ترکیه استفاده نمیشود البته که تنوع ارزی خوب است اما رفع تحریم و استفاده از بانکداری بینالملل برای کاهش هزینه مبادله و کسب سالانه حداقل ۴۰ میلیارد دلار درآمد نفتی مهمتر است.
فواید استفاده از روبل برای اقتصاد ایران
اگرچه موفقیت تجارت روبلی_ ریالی از سوی اغلب تجار و اقتصاددانان اما و اگرهایی داشته، اما حمایت هایی نیز از این شیوه تجارت صورت گرفته است.
در این رابطه جلیل جلالیفر، عضو اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه اظهار کرد: سیاستهای پولی و مالی که کشور روسیه بعد از تحریمهای آمریکا و غرب اعمال کرده، یک سیاست کاملاً درستی است زیرا سعی بر حفظ ارزش پول ملی خود داشته است. قبل از بحران اوکراین، ۷۵ روبل معادل یک دلار بود و الان ۶۲ الی ۶۵ روبل معادل یک دلار است. بنابراین ارزش پول ملی روسیه افزایش یافته است. یک سایت مجزای دیگری برای تجارت وجود دارد که در آن سایت ارزش روبل بالاتر هم است؛ به این گونه که ۶۱ الی ۶۲ روبل معادل یک دلار اعلام میشود. معاملات تجاری بر اساس این نرخ انجام میشود.
جلالی فر ادامه داد: روسیه به دنبال حذف دلار و یورو از مبادلات تجاری خود با دنیاست که با ایران هم قرار است این سیاست را اعمال کند. مبادلات تجاری ایران و روسیه روز به روز در حال افزایش است. ما از روسیه غلات و روغن وارد میکنیم، میزان واردات ما از روسیه از صادراتمان به این کشور بیشتر است بنابراین هر چقدر روبل بیشتری به دست آوریم برای واردات میتوان اختصاص داد.
وی افزود: همچنین ترانزیت کالا از مسیر ایران رو به افزایش است و تأمین کالا برای عراق و افغانستان مثل آرد و روغن روسیه برای این دو کشور از طریق ایران ترانزیت میشود. از سویی دیگر معمولاً عراقیها و افغانستانیها در داخل ایران دلار نقد میدهند که ما اینجا از محل صادراتمان میتوانیم آرد را بگیریم و در مرز آستارا، امیرآباد و انزلی به تجار این دو کشور بدهیم و دلار نقد بگیریم. در نتیجه از این طریق روبل را تبدیل به دلار کردهایم، ترانزیت از مسیر ایران را رشد دادهایم و فروش محصولات روسی را از طریق ایران به عراق و افغانستان توسعه دادهایم. بنابراین استفاده از روبل فواید اقتصادی زیادی برای ایران دارد.
عضو اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه در مورد اینکه گفته میشود روبل چندان ارز معتبر بین المللی محسوب نمیشود، تصریح کرد: اولاً واحد پول هر کشور جایگاه بین المللی خود را دارد، چطور میشود که روسیه با حدود بالغ بر ۸۵۰ میلیارد دلار مبادله تجاری با دنیا، پول معتبری نداشته باشد؟ از سویی دیگر این کشور توانسته در سختترین شرایط تحریمی، ارزش پول خود را قوی کند. بنابراین کسانی که اظهارنظرهایی در مورد ضعیف بودن روبل و یا عدم کارایی روبل در ایران میکنند، شناخت درستی از اقتصاد روسیه و نحوه مبادلات ایران و روسیه ندارند یا اینکه تابع جریان غرب گرا بوده و میخواهند به روسیههراسی در ایران دامن بزنند.
اگرچه تجارت روبلی_ ریالی گامی در راستای توسعه روابط تجاری دو کشور است، اما شرط تحقق رشد اقتصادی، اهتمام برای رفع موانع تجاری و توزیع متوازن تجارت با جامعه جهانی است که در غیر این صورت سود این اقدام مثقالی و زیان آن خرواری خواهد بود.
خبرنگار : سعیده زمانی
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.