کشت جایگزین ،راهکار غلبه بر کم آبی
مشکل کم آبی در سالهای اخیر که دیگر تبدیل به بحران کم آبی شده یکی از مهم ترین چالش های کشور بوده که مصرف نامناسب منابع آب زیرزمینی در طول بیش از نیم قرن آنرا تشدید کرده و بر کشاورزی کشور سایه انداخته است . کمبود بارشها باعث شده سطح آب چاه ها قنوات رودها […]
مشکل کم آبی در سالهای اخیر که دیگر تبدیل به بحران کم آبی شده یکی از مهم ترین چالش های کشور بوده که مصرف نامناسب منابع آب زیرزمینی در طول بیش از نیم قرن آنرا تشدید کرده و بر کشاورزی کشور سایه انداخته است . کمبود بارشها باعث شده سطح آب چاه ها قنوات رودها و چشمه ها کم شود و بسیاری از مناطق کشور را با بحران شدید آب مواجه کند.بخش کشاورزی خود یکی از مهم ترین بخش ها در مبحث کم آبی می باشد که باعث افزایش سرعت کم آبی طی سالیان اخیرشده است.کاهش قابل ملاحظه بارندگی ها و تشدید خشکسالی ها ، عدم حذف عادت های نادرست قبلی در زمینه کشاورزی و عدم استفاده از اصلاح الگوی کشت و عدم تغییر رویکرد ها باعث می شود بخشی از اراضی کشاورزی قابلیت کشت خود را از دست داده و بیم آن می رود که با رها شدن آنها از سوی کشاورزان شاهد افزایش اراضی بیابانی در کشور باشیم.با این شرایط به نظر می رسد یکی از اولویت های کشور در بخش کشاورزی باید اصلاح الگوی مصرف آب ، در این بخش باشد که در کنار فاکتورهایی نظیر توسعه آبیاری های نوین و حذف آبیاری های سنتی و عدم اجازه برداشت آب از چاه های غیر مجاز ، اصلاح الگوی کشت و افزایش کشت های جایگزین و کاهش کشت محصولات پر آب بر از الزامات آن است.
یکی از مهمترین مشکلات در زمینه کشاورزی کشت محصولات پر مصرف آب است
طرح تغییر الگوی کشت طرحی است که می تواند راه گشای مشکل کم آبی در استانها باشد اما ظاهرا زیاد مورد استقبال کشاورزان قرار نگرفته است و علی رغم ابلاغ از جهاد کشاورزی از ضمانت اجرایی قوی برخوردار نیست. با کاهش میزان بارندگی ها کشت هایی که نیاز آبی فراوانی دارند مانند کشت یونجه، پیاز، سیب زمینی و کشت هندوانه و دیگر مقرون به صرفه و سود آور نیست، و باید با محصولات دیگر نظیر گیاهان دارویی ، پسته، زعفران، گل محمدی و …… جایگزین شود یا به جای کشت بیش از اندازه ظرفیت زمین ها از محصولات گیاه جدید کینوآ و گیاهان علوفهای از جمله سورگم، ارزن، پنبه، دانههای روغنی مانند سویا، آفتاب گردان، کنجد و برخی محصولات سبزی و صیفی که به روش نشائی کشت میشوند و مصرف آب آنها پایین است، بهره برد.متاسفانه نا آگاهی کشاورزان و مردم نسبت به انواع روش های آبیاری در کشاورزی باعث بیشترین هدر رفت آب در این بخش شده ، بطوریکه دیده شده برخی استان ها که اجازه کشت محصولات پر مصرف آب را ندارند با اجاره کردن زمینهای کشاورزی در دیگر شهرها اقدام به کاشت محصولات پر مصرف آب کرده اند که این خود باعث به خطر افتادن منابع ابی آن استان می باشد که مسئولین و کشاورزان باید به این نکته توجه لازم را داشته باشند.البته باید در نظر گرفت که وقتی جهاد کشاورزی اجازه کشت محصولات پر مصرف آب را نمی دهد باید آنها را به سمت محصولات جایگزین هدایت کند و از کشاورزان حمایت کند. البته کشت محصولات پر آب بر را نمی توان قطع کرد بلکه باید کنترل شده این کار انجام شود و همچنین با بکارگیری فناوری های نوین مصر ف آب را در این محصولات کاهش داد.البته به نظر می رسد جهاد کشاورزی ابزار الزام آوری برای اینکه کشاورزان را ملزم به کشت محصول خاصی کرده یا کشت محصولی را ممنوع کند ندارد و تنها ابزار مفید برای این منظور آموزش و فرهنگ سازی می باشد.برای کاهش کشت محصولات پر آب بر به نظر می رسد باید از ظرفیت رسانه ها و فضای مجازی به منظور آگاه سازی و قانع کردن کشاورزان بیشتر استفاده کرد همچنین باید به استفاده از طرح های تشویقی که کشاورزان را برای کشت محصولات جایگزین ترغیب کند توجه ویژه ای شود.شناساندن روشهای نوین آبیاری به کشاورزان و برگزاری کلاسهای آموزشی توسط جهاد کشاورزی در زمینه بهینه سازی مصرف آب و توزیع بذر رایگان به کشاورزان متقاضی کشت جایگزین و همچنین همکاری جهاد کشاورزی برای استفاده کشاورزان از تسهیلات بانکی برای استقرار و راه اندازی و روشهای جدید آبیاری می تواند راه حل خوبی برای رفتن به سمت و سوی کشت های جایگزین و کمک به بحران کم آبی در کشور شود.یکی از مهم ترین برنامه ها برای صر فه جویی در مصرف آب توسعه کشت های گلخانه ای برای محصولاتی نظیر خیار گوجه فلفل بادمجان و … با بهره وری بالاست . آموزش کشاورزان یکی از مهم ترین مسائل در زمینه کاهش الگوی مصرف آب می باشد اینکه برای آبیاری هر محصول باید روش منحصر به آبیاری آن محصول آگاه باشیم نه اینکه همه محصولات زراعی به یک روش ماننده قطره بارانی و به صورت آبپاش استفاده کنیم یا در وسط روز که تبخیر آب بالاست اقدام به ابیاری کنیم یا همچنین ابیاری به صورت مه پاش انجام دهیم در حالی که ریشه محصول باید آب بخورد و اینکه چطور زمین را شخم بزنند که آب کمتری تبخیر شود هر محصول چه مقدار شخم لازم دارد و متاسفانه خیلی از این روشهای غلط باعث هدر رفت بسیار آب در بخش کشاورزی شده با توجه به اینکه ما در کشورمان دانش آموختگان بسایر فراوان مهندسی کشاورزی داریم که متاسفانه از آنها در آموزش کشاورزان سنتی مان که به روش۲۵۰ سال پیش کشاورزی می کنند بهره نمی گیریم و یکی از مهمترین ضعف های ما در زمینه کشاورزی این موضوع است.
خبرنگار:انسیه عبدی
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.