کنترل مصرف کلید پایداری انرژی

در حالی که با سرد شدن هوا، نگرانی‌ها از افزایش مصرف گاز در کشور شدت گرفته، مدیرعامل شرکت ملی نفت از آمادگی کامل صنعت نفت برای تأمین پایدار انرژی در زمستان خبر داد و در عین حال هشدار داد: «اگر مصرف خانگی مدیریت نشود، حتی با افزایش تولید، عبور بی‌دغدغه از زمستان ممکن نخواهد بود.» حمید بورد با اشاره به نقش محوری پارس جنوبی در تأمین گاز کشور تأکید کرد که همکاری مردم و رعایت الگوی بهینه مصرف، کلید اصلی پایداری جریان انرژی در روزهای سرد پیش‌رو است.

به گزارش اقتصاد ملی ، با نزدیک شدن به روزهای سرد سال، بار دیگر موضوع مدیریت مصرف گاز در صدر اولویت‌های انرژی کشور قرار گرفته است. تجربه زمستان سال گذشته، که در برخی نقاط کشور با افت فشار و محدودیت در صنایع همراه بود، سبب شده امسال دستگاه‌های اجرایی با حساسیت بیشتری به استقبال فصل سرما بروند.

در همین راستا، حمید بورد، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در نشست هیأت‌مدیره این شرکت که در پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی برگزار شد، از آماده‌باش کامل مجموعه صنعت نفت برای تأمین پایدار گاز در زمستان خبر داد و تأکید کرد: «امسال با برنامه‌ریزی دقیق‌تر و درس گرفتن از چالش‌های گذشته، آماده‌تر از هر زمان دیگر وارد زمستان می‌شویم.»

پارس جنوبی؛ قلب تپنده گاز کشور

بورد در سخنان خود با اشاره به جایگاه ویژه منطقه عسلویه گفت: بیش از ۷۰ درصد گاز کشور از این منطقه تأمین می‌شود و هرگونه اختلال در تولید یا فرآورش در این مجموعه می‌تواند مستقیماً بر وضعیت انرژی کشور تأثیر بگذارد.به گفته او، طی ماه‌های گذشته تیم‌های فنی و عملیاتی شرکت ملی نفت، در کنار پیمانکاران طرح‌های گازی، برنامه‌های تعمیرات اساسی و افزایش ظرفیت تولید را به‌صورت فشرده اجرا کرده‌اند تا از بروز هرگونه وقفه در فرآیند انتقال و تأمین گاز جلوگیری شود.در فاز ۱۴ پارس جنوبی، که یکی از تازه‌ترین فازهای بهره‌برداری شده این میدان است، هم‌اکنون ظرفیت فرآورش روزانه چند ده میلیون مترمکعب گاز وجود دارد و بخشی از این گاز مستقیماً وارد شبکه سراسری می‌شود. بورد تأکید کرد: پارس جنوبی امروز نه‌تنها منبع اصلی تأمین انرژی کشور است، بلکه نماد توان فنی و مدیریتی صنعت نفت ایران در شرایط تحریم و محدودیت محسوب می‌شود.

آمادگی صنعت نفت برای زمستان

مدیرعامل شرکت ملی نفت در ادامه با اشاره به برنامه‌های دقیق‌تر امسال نسبت به زمستان گذشته اظهار داشت: در جلسات متعددی که با حضور شخص وزیر نفت برگزار شده، همه سناریوهای احتمالی بررسی شده است. تلاش ما این است که حتی در شرایط حداکثر مصرف نیز پایداری شبکه حفظ شود.او افزود: «برنامه‌ریزی‌های فنی در پالایشگاه‌ها، خطوط انتقال و ایستگاه‌های تقویت فشار انجام شده تا در صورت بروز موج سرمای شدید، خللی در تأمین گاز خانگی ایجاد نشود.به گفته بورد، تجربه سال گذشته نشان داد که تنها افزایش تولید کافی نیست؛ زیرا رشد مصرف در بخش خانگی به‌ویژه در ماه‌های دی و بهمن، بخش عمده‌ای از گاز تولیدی را به خود اختصاص می‌دهد و صنایع و نیروگاه‌ها را با محدودیت مواجه می‌کند. او در همین زمینه خاطرنشان کرد:در کنار افزایش تولیدی که نسبت به سال قبل داشتیم، از مردم شریف ایران خواهش می‌کنم متناسب با افزایش تولید، مصرف را به‌ویژه در زمینه خانگی کنترل کنند تا با کمک هم زمستان را با آرامش پشت سر بگذاریم.

الگوی مصرف؛ حلقه گمشده مدیریت انرژی

آمارها نشان می‌دهد بخش خانگی در ایران بیش از ۶۰ درصد از کل مصرف گاز طبیعی را به خود اختصاص می‌دهد؛ رقمی بسیار بالاتر از میانگین جهانی. این در حالی است که در بسیاری از کشورها، گرمایش منازل با عایق‌سازی مناسب و تجهیزات کم‌مصرف مدیریت می‌شود.کارشناسان حوزه انرژی معتقدند اصلاح الگوی مصرف در بخش خانگی، نه تنها باعث جلوگیری از خاموشی صنایع و نیروگاه‌ها در روزهای سرد می‌شود، بلکه نقش مستقیمی در کاهش هزینه‌های خانوار و حفظ منابع ملی دارد.به گفته کارشناسان، هر یک درجه کاهش در دمای تنظیمی وسایل گرمایشی، حدود ۶ درصد از مصرف گاز را کم می‌کند. این بدان معناست که اگر همه خانوارها دمای منازل خود را تنها یک درجه پایین‌تر بیاورند، میلیون‌ها مترمکعب گاز در روز صرفه‌جویی می‌شود — گازی که می‌تواند برای تولید برق، سوخت صنایع یا صادرات مورد استفاده قرار گیرد.

مدیریت تقاضا؛ از صنعت تا نیروگاه

در کنار بخش خانگی، صنایع بزرگ و نیروگاه‌ها نیز در فصول سرد سال در صف دریافت گاز قرار دارند. بورد با اشاره به این موضوع گفت: برای مصارف صنعتی و نیروگاهی محدودیت‌هایی در نظر گرفته‌ایم تا تعادل میان عرضه و تقاضا حفظ شود. هدف ما این است که بخش خانگی دچار مشکل نشود، اما این به معنای بی‌توجهی به تولید و صنعت نیست.او توضیح داد که برنامه‌ریزی دقیق برای سوخت جایگزین نیروگاه‌ها و استفاده از مازوت یا گازوئیل در مواقع اضطراری انجام شده است تا از خاموشی یا افت تولید برق جلوگیری شود. همچنین برای صنایع بزرگ انرژی‌بر مانند فولاد و سیمان، برنامه‌های زمان‌بندی‌شده‌ای برای کاهش مصرف گاز در دوره‌های اوج تقاضا تدوین شده است.به گفته مدیرعامل شرکت ملی نفت، هماهنگی میان وزارت نفت، نیرو و صمت برای اجرای این برنامه‌ها کلید عبور موفق از زمستان است. او افزود: تولید پایدار نیازمند مصرف مسئولانه است. اگر مردم در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند، ما می‌توانیم محدودیت‌های صنعتی را کاهش دهیم و اقتصاد کشور آسیب نبیند.

پیشرفت در زیرساخت‌ها و ظرفیت تولید

در ماه‌های گذشته، چند طرح مهم توسعه‌ای در حوزه گاز کشور به بهره‌برداری رسیده است؛ از جمله تکمیل بخشی از فاز ۱۱ پارس جنوبی، توسعه خطوط انتقال غرب و شمال‌شرق کشور و اجرای پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل‌دار در جنوب.این پروژه‌ها نه‌تنها به افزایش تولید گاز طبیعی کمک کرده‌اند، بلکه از هدررفت منابع انرژی و آلودگی محیط‌زیست نیز جلوگیری کرده‌اند.بورد در این نشست به این پیشرفت‌ها اشاره کرد و گفت: «امروز ایران از نظر ظرفیت تولید گاز در جایگاهی است که می‌تواند نیاز داخلی را در شرایط عادی تأمین کند، اما چالش اصلی در مصرف است. اگر مصرف بی‌رویه کنترل نشود، حتی افزایش تولید نیز پاسخگو نخواهد بود.او تأکید کرد که برنامه‌های توسعه‌ای شرکت ملی نفت، علاوه بر هدف‌گذاری برای تولید بیشتر، بر افزایش راندمان و کاهش تلفات در شبکه انتقال و توزیع نیز متمرکز شده است. بخشی از خطوط لوله گاز کشور بیش از دو دهه عمر دارند و نوسازی آن‌ها از اولویت‌های امسال وزارت نفت است.

تجربه سال گذشته؛ درس‌ها و تغییرات

زمستان سال گذشته، برخی مناطق شمال و شمال‌شرق کشور با افت فشار گاز مواجه شدند. گرچه این محدودیت‌ها موقتی بود، اما زنگ خطر جدی برای مدیریت انرژی به صدا درآمد. وزارت نفت امسال با تشکیل ستاد پایداری سوخت زمستانی» در سطح ملی، تلاش کرده است از تکرار آن وضعیت جلوگیری کند.در این ستاد، نمایندگان شرکت ملی گاز، شرکت ملی پالایش و پخش، و وزارت نیرو حضور دارند و تصمیم‌گیری درباره سوخت‌رسانی به صنایع، نیروگاه‌ها و بخش خانگی به‌صورت روزانه و هماهنگ انجام می‌شود.به گفته بورد، این هماهنگی میان دستگاه‌ها و استفاده از داده‌های لحظه‌ای شبکه، یکی از نقاط قوت فصل جاری خواهد بود. او اظهار داشت: «ما از تجربه سال گذشته درس گرفتیم. امروز با سناریوهای دقیق‌تر و هماهنگی گسترده‌تر، احتمال بروز اختلال در تأمین گاز به حداقل رسیده است.»

نقش مردم در عبور از زمستان

با وجود همه اقدامات فنی و مدیریتی، مسئولان وزارت نفت بارها تأکید کرده‌اند که بدون همراهی مردم، عبور از فصل سرما بدون چالش ممکن نیست.بورد در پایان سخنانش خطاب به مردم گفت:از ملت شریف ایران خواهش می‌کنم که همان‌طور که ما برای افزایش تولید تلاش کرده‌ایم، آن‌ها نیز در مصرف خانگی دقت کنند. با هم می‌توانیم زمستان را بدون بحران پشت سر بگذاریم.کارشناسان نیز بر این باورند که فرهنگ‌سازی در زمینه صرفه‌جویی انرژی باید از مدارس و رسانه‌ها آغاز شود. استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد، سرویس منظم بخاری‌ها و پکیج‌ها، عایق‌کاری درب و پنجره‌ها، و کنترل دمای محیط از جمله اقداماتی است که می‌تواند سهم هر خانواده در مدیریت ملی انرژی باشد.

تأمین پایدار گاز در زمستان نه‌تنها یک موضوع فنی، بلکه یک مسئله اقتصادی ملی است. هر میزان صرفه‌جویی در مصرف داخلی، امکان صادرات بیشتر گاز یا فرآورده‌های سوختی را فراهم می‌کند که منبعی ارزشمند برای درآمد ارزی کشور است. از سوی دیگر، حفظ تداوم تولید در صنایع، مانع از رکود فصلی و افت اشتغال می‌شود.تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که در شرایط کنونی، «مدیریت تقاضا» مهم‌تر از افزایش عرضه است. هر واحد انرژی که صرفه‌جویی می‌شود، به منزله تولید انرژی جدید است و هزینه‌ای به دولت تحمیل نمی‌کند. بر همین اساس، برنامه‌های آموزشی و تشویقی برای مشترکان کم‌مصرف، می‌تواند ابزار مؤثری برای اصلاح رفتار مصرفی باشد.

زمستان پیش رو، آزمون هماهنگی ملی

ایران از نظر منابع گاز، یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان است؛ اما بهره‌وری پایین و مصرف بالا، چالشی مداوم در مسیر مدیریت انرژی کشور به شمار می‌رود. اکنون، با آغاز فصل سرما، بار دیگر آزمونی پیش روی دولت و مردم قرار گرفته است: آزمون تعادل میان تولید و مصرف.صنعت نفت، با اتکا به تجربه سال گذشته و آمادگی فنی گسترده، گام نخست را برداشته است. اما گام دوم، بر دوش مردم است — مردمی که با رعایت ساده‌ترین اصول صرفه‌جویی، می‌توانند نقشی تعیین‌کننده در عبور کشور از روزهای سرد زمستان ایفا کنند.