نقش تحولی شرکتهای لجستیکی طرف سوم در شبکه توزیع کالا
امروزه شرکتهای خدمات لجستیک طرف سوم از جمله بازیگران کلیدی در نظام لجستیک به شمار میروند که سازمانهای تولیدی یا خدماتی، بخشی از یا کل امور لجستیکی خود را در قالب لجستیک قراردادی به آنها برونسپاری میکنند. این شرکتها معمولاً در حوزههای حملونقل، انبارداری و انواع خدمات ارزش افزوده لجستیکی تخصص دارند و قادرند خدمات […]
امروزه شرکتهای خدمات لجستیک طرف سوم از جمله بازیگران کلیدی در نظام لجستیک به شمار میروند که سازمانهای تولیدی یا خدماتی، بخشی از یا کل امور لجستیکی خود را در قالب لجستیک قراردادی به آنها برونسپاری میکنند. این شرکتها معمولاً در حوزههای حملونقل، انبارداری و انواع خدمات ارزش افزوده لجستیکی تخصص دارند و قادرند خدمات خود را با انواع مختلف و متنوعی از محصولات منطبق سازند. ویژگی متمایز و بارز این شرکتها، قابلیت آنها جهت ارائه خدمات لجستیک به صورت یکپارچه و در تمامی بخشهای زنجیره تامین اعم از مواد اولیه، کالاهای واسطهای و محصولات نهایی است.
به طور کلی چندین عامل اصلی بر توسعه خدمات لجستیکی طرف سوم طی سالهای اخیر در جهان موثر بودهاند. این عوامل عبارتند از: فشار ناشی از رقابت در بازار برای کاهش قیمت کالا و افزایش سطح خدماتدهی به مشتریان (افزایش تمرکز تولیدکنندگان بر فعالیتهای محوری خود و برونسپاری فعالیتهای تخصصی نظیر لجستیک)؛ تاثیر جهانیسازی بر پیچیدگیهای لجستیکی در زنجیرههای تامین (ضرورت برخورداری از خدمات لجستیک در سطح جهانی)؛ تحول دیجیتالی زنجیرههای تامین (ضرورت استفاده از ابزارهای نوین در حوزه لجستیک).
بازار خدمات لجستیک طرف سوم بهخصوص طی دهه اخیر با رشد قابل توجهی روبرو بوده است و این روند همچنان ادامه خواهد داشت. به طوری که بر اساس پیشبینیهای وبسایت استاتیستا[۱] اندازه بازار جهانی این نوع خدمات از ۱.۲۶ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۳ به ۱.۴۴ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۸ خواهد رسید (رشد ۱۴ درصدی). این امر موید اهمیت روز افزون خدمات تخصصی لجستیک برای فعالیتهای تولیدی و تجاری در جهان است.
با توجه به روندهای بینالمللی و نیازهای روبه تزاید کسبوکارها و مشتریان به انواع خدمات لجستیک، تسریع در شکلگیری شرکتهای لجستیک طرف سوم در ایران نیز از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. طی سالهای اخیر معدود بازیگرانی در بازار لجستیک کشور شکل گرفتهاند که به ارایه خدمات تخصصی حملونقل، انبارداری، لجستیک معکوس، بستهبندی مجدد در ابعاد گوناگون، برچسبگذاری، سفارشگذاری به تامینکننده از طرف مشتری، ارائه مجموعهای از محصولات در قالب بسته (باندلینگ) و غیره که از مصادیق خدمات لجستیک طرف سوم هستند میپردازند.
از سال ۱۴۰۰ وزارت صنعت، معدن و تجارت با توجه نوپا بودن این شرکتها، نبود دانش کافی در مورد کارکردها و وظایف واقعی شرکتهای لجستیک طرف سوم و نیز فقدان متولی واحد جهت ارائه مجوز برای شکلگیری رسمی چنین شرکتهایی (عدم تعریف این نوع خدمات در درگاه ملی مجوزها و به تبع آن دشواریهای ناظر بر مسائل مالیاتی و غیره)، ساماندهی این شرکتها را در دستور کار خود قرار دهد. در واقع هدف اصلی این بود که ابتدا قوانین و مقررات ناظر بر این حوزه تدوین شود و سپس این شرکتها در ایران توسعه یابند. به این مفهوم که دولت بتواند با یک نگاه آیندهنگرانه، پیش از شکلگیری تعداد زیادی از شرکتهای لجستیکی در بازار توزیع و به تبع آن بروز پارهای از مسائل، از ابتدا ماهیت دقیق این شرکتها و برخی تفاوتهای آنها با شرکتهای پخش را مشخص نماید و سازوکارهای لازم جهت اخذ مجوزهای لازم برای فعالیت آنها را طراحی کند. چرا که پیش از این، شرکتهای اندک موجود در بازار ناچار شدهاند به ازای هر یک از خدمات تخصصی خود (نظیر انبارداری، حملونقل جادهای و …) از نهادهای متعدد ذیربط مجوز اخذ کنند که همین موضوع پیچیدگیهایی را در محیط کسبوکار این شرکتها ایجاد کرده است.
با توجه به توضیحات فوق، وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به تدوین دستورالعمل ساماندهی شرکتهای ارائهدهنده خدمات لجستیکی طرف سوم با حضور نمایندگان ذینفعان بخش خصوصی و دولتی نمود که به دلیل پارهای از تغییرات مدیریتی، برای مدتی راکد مانده بود. اما در ماههای اخیر با توجه به ضرورت به جریان افتادن موضوع، این دستورالعمل هم اکنون در حال بررسی نهایی در وزارتخانه جهت ارسال به هیات مقرراتزدایی و تسهیل مجوزهای کسبوکار در وزارت امور اقتصادی و دارایی میباشد. با توجه به زمانبر بودن فرآیند بررسی، تصویب و ابلاغ این دستورالعمل، پیشبینی میشود به نتیجه رسیدن آن در خوشبینانهترین حالت حداقل ۲ الی ۳ ماه به طول بیانجامد.
اگر چه تدوین ابلاغ دستورالعمل فوق اقدامی راهگشا جهت رفع موانع ورود و فعالیت شرکتهای علاقمند در این بازار است، اما اجرایی نمودن آن نیازمند مشارکت و تعامل جدی تمامی دستگاههای دخیل در امر لجستیک خواهد بود. در ضمن از آنجایی که مفهوم خدمات لجستیک پیوند ناگسستنی با مفاهیم مدیریت زنجیره تامین دارد، لازم است ملاحظات مربوط به خدمات قابل ارایه در زنجیرههای تامین نیز در این رابطه مورد توجه قرار گیرد.
علاوه بر این باید توجه داشت اگر چه شرکتهای پخش در حال حاضر شباهت کارکردی زیادی با شرکتهای خدمات لجستیک طرف سوم دارند؛ اما شرکتهای لجستیکی برخلاف اغلب شرکتهای پخش تملکی بر روی کالا نداشته و صرفا در ازای ارایه خدمات به مشتریان از آنها حق الزحمه دریافت میکنند. با این حال ممکن است در آینده با تکامل شرکتهای لجستیک طرف سوم، خدمات این شرکتها به کل زنجیره تامین (از مواد اولیه تا کالاهای واسطهای و محصولات نهایی) گسترش یابد. در نهایت، پیشبینی میشود برخی از شرکتهای پخش با حرکت به سمت تحول، از طریق شکل دادن اتحادهای استراتژیک با یکدیگر بتوانند ارتقاء یافته و خدمات نوین لجستیکی را به مشتریان بیشتری ارایه دهند.
زهرا آقاجانی، استادیار موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.