محاسن اوراق مشارکت برای جبران کسری بودجه
کسری بودجه و به دنبال آن تورم چند سالی است که مهمان ناخوانده اقتصاد کشور شده است. طبق آخرین گزارش ها در سال جاری کسری ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی برای بودجه پیش بینی شده و بر این اساس ضروری است تا سکاندار اقتصاد کشور در بودجه سال آینده اصلاحات اساسی را برای جلوگیری از تشدید […]
هر سال روال نوشتن بودجه این گونه است که ابتدا هزینه های جاری محاسبه می شود و بعد از آن درآمدها با توجه به هزینه ها تنظیم می شود. چون درآمدها را بر اساس هزینه محاسبه می کنند، طبیعتا بخشی از این درآمدها منابعی است که واقعی نیست و امکان وصول ندارد. آقای بذرپاش، رییس دیوان محاسبات یک جمله ای دارند که به نظرم عبارتی دقیق است و اگر همین یک نکته را لحاظ کنیم بسیار در امر اصلاح بودجه کمک کننده است. به گفته ایشان ما اول باید بیاییم درآمدهایمان را مشخص کنیم و ببینیم چقدر درآمد می توانیم داشته باشیم؛ چقدر می توانیم مالیات اخذ کنیم، چقدر می توانیم نفت بفروشیم، چقدر می توانیم اوراق بفروشیم و این موارد مبنای درآمدی بودجه می شود و بعد هزینه ها را برآورد کنیم.
در بودجه سال آینده با توجه به مشکلاتی که به آن اشاره کردید به نظرم دولت چند راهکار در پیش رو دارد. اول کاهش هزینه های جاری دولت است. ما سالهاست صحبت از اصلاح ساختار بودجه داریم ولی آثار آن در بودجه مشاهده نمی شود. هزینه های جاری دولت امکان کمتر شدن را دارند. در جدول ۷ بودجه هر نهادی ردیفی دارد و در زمان بودجه برای افزایش سقف آن چانه زنی می کند. در صورتیکه این جدول قابل تجدیدنظر است و سیاستگذار می تواند اصلاح آن را در بودجه ۱۴۰۱ در دستور کار خود قرار دهد.
مالیات هم یکی دیگر از راهکارهای مناسب برای درآمدزایی دولت است. در این میان مالیات بر عائدی سرمایه از اهمیت زیادی برخوردار است و دولت باید ببیند که تا چه میزان امکان وصول از این محل را دارد. مولدسازی دارایی های دولت نیز یکی دیگر از راهکارهای مهم برای افزایش درآمدزایی دولت در بودجه سال آینده است. وزیر وقت اقتصاد پیشتر رقم مولدسازی دارایی دولت را ۷ هزار هزار میلیارد تومان اعلام کرده بود که اگر دو درصد این عدد را هم بخواهیم مولدسازی کنیم، عدد بزرگی است و باید روی آن کار شود. در تبصره ۵ بودجه نیز به دولت اجازه داده شده بود که ساختاری برای مولدسازی دارایی های دولت ایجاد شود.
یارانه های آشکار و پنهان نیز از دیگر مواردی است که دولت باید در آن اصلاحاتی انجام دهد. در حال حاضر چند نوع یارانه های آشکار داریم که یکی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان است که ۷۶ میلیون نفر می گیرند و یک یارانه معیشت است که ۵۳ میلیون نفر می گیرند و یک یارانه هم افراد تحت پوشش کمیته امداد و.. را شامل می شود که ۱۵ هزار میلیارد تومان است. سرجمع اینها بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است که اولا باید آنها را تجمیع و به اصطلاح آنها را یک کاسه کرد و دوم اینکه به نفع نیازمندان واقعی پالایش صورت گیرد؛ چرا که برای برخی واقعا دریافت این مبالغ تاثیری ندارد.
از سویی دیگر ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان نیز یارانه پنهان است که عمده آن به یارانه انرژی باز می گردد. قرار نیست این یارانه ها که معادل کل بودجه هزینه جاری و عمرانی است روند آن به این شیوه غلط ادامه یابد. بنابراین یک جایی باید تصمیم بگیریم که انتخابی درست در زمینه
یارانههای پنهان که عمده آن شامل دهک های بالا جامعه و پرمصرف ها می شود داشته باشیم. در حال حاضر هر کسی آب، برق و بنزین بیشتر مصرف کرد یارانه بیشتری می گیرد که این روند عادلانه نیست. دولت حداقل در بودجه سال آینده می تواند برای پرمصرف ها اصلاحاتی در زمینه یارانه انجام دهد. این کار دو حسن دارد یکی کاهش مصرف که آثار مثبتی در اقتصاد خواهد داشت و دیگری کاهش هزینه های دولت. صندوق های بازنشستگی، یکی دیگر از بحران های اقتصادی کشور است که تعهدات مالی سنگینی برای دولت ایجاد کرده است. این بحران ها ریشه در اقدامات غلط در گذشته دارد که هم اکنون نتایج مخرب آن را می بینیم. اگر به این بحرانها به خصوص صندوق های بازنشستگی توجهی نشود، مشکل ساز خواهد بود. صندوق تامین اجتماعی امروز حال و روز خوبی ندارد. دولت باید تعهداتی را که برای صندوق تامین اجتماعی ایجاد کرده به تدریج کم کند و روش های دیگری برای جایگزین کردن تعهدات خود در دستور کار قرار دهد.
به اصلاح زیرساختها اشاره فرمودید، یکی از توصیه های کارشناسان به اصلاح پرداخت ارز ۴۲۰۰ و همینطور توجه دولت به انتشار اوراق مشارکت به عنوان روشی مناسب برای جبران کسری بودجه بوده است. با این حال در اصلاح این سیاستها شاهد ملاحظاتی بوده ایم. از طرفی اعلام شد که پرداخت ارز دولتی تا پایان سال تداوم دارد و از سویی دیگر به دلیل حمایت از سهامداران عنوان شد که فروش اوراق متوقف می شود. به نظر شما تاخیر در اصلاح سیاست ها چه مشکلاتی در پی دارد؟
دولت برای اصلاحات ارز ۴۲۰۰ نیازی به مجوز مجلس ندارد، بنابراین بخشی از حاشیه های اخیر که منجر به نوسان قیمت ها در بازار دارو نیز شد به نظر می رسد به دلیل مطرح شدن این موضوع بود که لزومی نداشت مطرح شود. نکته دیگر اینکه از دو سال قبل تا کنون فقط ۵ قلم کالا شامل دارو، گندم، کنجاله، ذرت و روغن نباتی ارز ۴۲۰۰ دریافت می کنند بنابراین همانند گذشته نیست که تعداد کالاهای زیادی را شامل شود. باید توجه داشت که اختصاص یارانه برای برخی از کالاها اجتناب ناپذیر است و بنابراین دولت باید در این زمینه ملاحظاتی را مدنظر قرار دهد. دولت باید نظارت برای توزیع صحیح ارزهای دولتی را قوی تر کند.
همچنین در خصوص اوراق مشارکت که به آن اشاره کردید، بر اساس قانون، دولت به اندازه ۵۵ هزار میلیارد تومان در سال اجازه فروش اوراق مشارکت دارد. هر چند این مساله دولت را مقروض می کند اما محاسن فروش اوراق مشارکت بسیار زیاد است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، خسارت تاخیر پروژه های عمرانی سالانه ۴۰ درصد برآورد شده است. در این شرایط فروش اوراق مشارکت چند حسن دارد؛ یکی اینکه پروژه های نیمه تمام زودتر تمام می شود و این مساله در رشد اقتصادی و بهبود انتظارات اقتصادی موثر است. مساله بعدی اینکه نقدینگی از جامعه جمع می شود و هم اینکه ۲۰ درصد خسارت تاخیر پروژه های عمرانی کم می شود. بنابراین دولت باید از این ظرفیت بیشتر استفاده و مبلغ آن را افزایش دهد.
چه توصیه ای به سیاستگذاران برای تدوین بودجه سال آینده دارید؟
آثار تورم در کشور کاملا مشهود است و باید جراحی اقتصادی صورت گیرد. در این مسیر دولت نمی تواند به تنهایی کاری از پیش ببرد و لازم است تا ارکان دیگر از جمله قوه مقننه، دولت را همراهی کنند. نباید اینگونه باشد که دولت بودجه ای را پیشنهاد و بعد از آن در مجلس افزایش یابد. (سال گذشته بودجه دولت ۹۳۷ هزار میلیارد تومان بود و در مجلس به ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسید.) بنابراین همه باید در کنار هم جراحی اقتصادی انجام دهند. همچنین باید به دولت کمک شود تا تعاملات اقتصادی بهتری با دنیا داشته باشیم. در حال حاضر امکان صادرات روزانه ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت داریم که این میزان صادرات ۱۲۰ میلیارد دلار درآمد نفتی برای کشور دارد که رقم قابل توجهی است.
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.