گذری در کارگاه یک جوان علمساز
او «عاشق» است….
علمها وخیمه ها که برپا میشود، پرها و فانوسها که متصل میشوند، طبلها که به صدا در میآیند؛ «شهر» نشان «محرم» بر تن میکند.تکایا و حسینیهها رخت سیاه میپوشند و دستهجات عزاداری آماده سوگواری میشوند. سر که میچرخانی همه «جان» عزادار «حسین» (ع) است. از مرغان بهشتی تا شیران حیدری عَلم ، کتل و […]
علمها وخیمه ها که برپا میشود، پرها و فانوسها که متصل میشوند، طبلها که به صدا در میآیند؛ «شهر» نشان «محرم» بر تن میکند.تکایا و حسینیهها رخت سیاه میپوشند و دستهجات عزاداری آماده سوگواری میشوند. سر که میچرخانی همه «جان» عزادار «حسین» (ع) است.
از مرغان بهشتی تا شیران حیدری
عَلم ، کتل و دیگر نمادهایی که در دسته های عزاداری محرم استفاده میشود قدمتی صدها ساله دارد؛ هنری که سالیان نه چندان دور موروثی بود و استادکارانی داشت که هرکدام مویی سپید کرده بودند.البته هنوز هستند استادانی که با فولاد و آهن؛ مرغان بهشتی و شیران حیدری میسازند اما اینکه در شرایط اقتصادی کنونی جوانترها این حرفه را پیشه خود کنند، فقط و فقط یک معنا دارد؛ ارادت و عشق به «سیدالشهدا(ع)» .
«محمدرضا اصغری» ۳۱ساله که روزگاری در کار تولید پوشاک بود، یکی از معدود جوانانی است که به دلیل همان «عشق» و «ارادت» ۱۰سالی میشود که «علم» و«کتل» میسازد .
«علم» «موزه سیار» سیدالشهدا (ع) است
« محرم در کودکی من خلاصه میشود؛ همان موقع که عَلمکشها زیر عَلم با راهنماییهای جست و گریخته دیگران سعی داشتند خود را با گامهای عَلم همراه کنند و من محو تماشای آنها میشدم.این عشق و ارادت ، من را به سمت و سوی این کارگاه کوچک کشاند.»
این جوان علمساز پایتخت در گفتوگو با «اقتصاد ملی» ادامه میدهد: اول کار، کنار دست استادکاران و قدیمیترها این حرفه را آموختم، اما برای کسب تجربه بیشتر، تمرین و تکرار کردم تا یاد گرفتم.
اصغری میگوید: به گفته بزرگی «علم» را میتوان «موزه سیار» سیدالشهدا (ع) خواند.البته فلسفه آیینی خاص خودش را هم دارد و دارای ارج و قرب زیادی است. وی با بیان اینکه برخی، تزئینات عَلمها را به یاران امام حسین (ع) نسبت میدهند، ادامه میدهد: زیر شاه تیغ (تیغه اصلی) نماد ۶گوشه میگذارند که یادآور ضریح ۶گوشه امام حسین (ع) است. تیغه برافراشته، راه خدا را نشان میدهد و… اینها همان نشان و عقایدی است که سینه به سینه از نیاکان به ما رسیده است. مثلا در خصوص کبوترهایی که بر علم نقش بستهاند حکایت این است که اولین حیوانی بوده که خود را در خون امام (ع) غلتانده و یا در دستان ام البنین(س) کبوتری بوده که در زمان شهادت امام حسین(ع) خود را بر زمین میکوبد. طاووس را به خاطر توصیف پیامبر اکرم(ص) از امام عصر(عج) – المهدی طاووس اهل الجنه – بر علم میبندند. بعضیها «شیر» را نماد علی(ع) میدانند و برخی بر این باورند که او همان شیری است که در عصر عاشورا دور پیکر امام و یارانش چرخید و نگهبانی داد تا از گزند حیوانات وحشی به دور باشند. عده ای هم «شیر» را نماد حضرت زینب(س) به عنوان شیرزن عرب میخوانند و….
این استاد جوان عَلمسازی، علت فرد بودن تیغههای عَلم را در حقانیت خداوند میداند و معتقد است: انسان وقتی به دنیا میآید تنهاست و وقتی هم از دنیا میرود تنهاست پس فرد بودن در تمام زندگی، همراه انسان است.
وی در خصوص طول و اندازه علمها هم اظهار میکند: اندازه مشخصی ندارد و کاملا به سلیقه سفارشدهنده ، منطبق است. «درفشی» که از قدیم الایام بوده خیلی عریض و طویل نبوده اما در دوره صفوی ، شاخ و برگ زیادی به آن افزوده شده؛ مثل حیوانها، فانوس و چراغها، گلدانها و….
اصغری با اشاره به این موضوع که ساخت علم و کتل کاملا دستساز است و منحصر به ایام منتهی به ماه محرم نمیشود هم بیان میکند: در کارگاههای کوچک شاید در طول سال بین ۲تا ۳علم ساخته شود، به همین علت علمسازی، کاری کاملا «سفارشی» محسوب میشود.
وی درباره حک آیهها و احادیث بر تیغهها هم خاطرنشان میکند: این بخش از کار متعلق به هنرمندان خطاط است. بعد از آماده سازی و برش، تیغهها و درفشها برای خطاط ها فرستاده میشوند تا بعد از حک آنچه که مدنظر سفارشدهنده بوده، برای ادامه کار به کارگاه ما بازگردانده شود.
اصغری در خصوص جنس و مواد اولیه ساخت تیغهها هم اظهار میکند: جنس تیغهها از فنر است ، به همین علت در زمان بلند کردن و چرخاندن علمها یک حالت ارتجاعی دارد. بقیه قسمتها از آهن است که گداخته و حالت داده میشود.
گروه فرهنگی- سارا طالبی زاده
عکس: حمید رضا درجاتی
نظرات و تجربیات شما لغو پاسخ
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.